Türev işlemler günümüzde bankalar ve aracı kurumlar ile gerçek ve tüzel kişiler arasında yapılan bir finansal işlemdir. Türev işlemler teşkilatlanmış piyasada yapılabildiği gibi tezgahüstü piyasada da taraflar arasında yapılabilmektedir. Teşkilatlanmış piyasada yapılan türev işlemlerde tarafların hakları Takasbank gibi kurumlar ile korunurken, tezgahüstü piyasada yapılan işlemlerde borcun ifa edilmemesi riski taraflar üzerinde olur. Literatürde teşkilatlanmış piyasada yapılan türev işlemlerini inceleyen birden çok eser bulunmakla birlikte tezgahüstü türev işlemlerini bankalar özelinde inceleyen herhangi bir eser bulunmamaktadır. Hem teorisyenlere hem de uygulamacılara faydalı olmak amacı ile hazırlanan bu çalışma içerisinde türev işleminin tarihçesi, tanımı, kapsamı, tarafların hak ve yükümlülükleri bankalar açısından incelenmiştir. Ayrıca, eserimizde bankaların taraf olduğu tezgahüstü türev işlemlerinden uygulamada doğan hukuki sorunlar incelenmiş ve bunlara çözümler üretilmeye çalışılmıştır. Eserimiz türev işlemlerine ilişkin mevcut literatüre derinlik kazandırmayı hedeflemektedir.(TANITIM YAZISI)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL OLARAK TÜREV İŞLEMLER, BANKALARIN SERMAYE PİYASASI FAALİYETLERİ VE TÜREV İŞLEMLERİN KUMAR NİTELİĞİ
A. Türev İşlemlerinin Dünyada ve Türkiye'de Tarihsel Gelişimi
1. Genel Olarak
2. Avrupa'da Türev İşlemlerin Tarihsel Gelişimi
3. ABD'de Türev İşlemlerin Tarihsel Gelişimi
4. Türkiye'de Türev İşlemlerin Tarihsel Gelişimi
B. Tezgahüstü Türev İşlemlerin Fonksiyonu
1. Riskten Korunma (Hedging)
2. Spekülasyon
3. Arbitraj
C. Bankaların Bankacılık Faaliyetleri ile Sermaye Piyasası Faaliyetleri
1. Bankacılık Faaliyetleri ve Kredi İşlemleri
2. Bankaların Sermaye Piyasası Faaliyetleri
3. Bir Sermaye Piyasası Kurumu Olarak Yatırım Kuruluşları
4. Sermaye Piyasası Faaliyeti Olarak Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetler
5. Bankaların Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri Kapsamında Yetkili Oldukları İşlemler
D. Bir Yatırım Hizmet ve Faaliyeti Olarak Tezgahüstü Türev İşlemlerin Tanımı ve Türleri
1. Türev İşlemlerin Tanımı
2. Türev İşlemlerin Türleri
E. Türev İşlemlerinde Sözleşmeye Konu Dayanak Varlıklar
1. Pay
2. Emtia
3. Döviz
4. Endeks
5. Faiz
6. Diğer Dayanak Varlıklar
F. Türev İşlemlerinin Kumar ve Bahis Niteliği
G. Türev İşlemlerinde Pozisyon Kavramı
1. Uzun Pozisyon
2. Kısa Pozisyon
H. Piyasa Tanımı
1. Para Piyasası-Sermaye Piyasası
2. Spot Piyasalar-Türev Piyasalar
3. Teşkilatlanmış Piyasalar-Tezgahüstü Piyasalar
I. Tezgahüstü Türev Piyasasının Taşıdığı Riskler
1. Karşı Taraf Kredi Riski
2. Likidite Riski
3. Piyasa Riski
4. Saklama Riski
5. Sistemik Risk
6. Hukuki Risk
7. Pittsburgh Zirvesi'ndeki Gelişmeler, Bu Gelişmelerin ABD ve AB Sistemindeki Etkileri ve Riskler Açısından Toplu Değerlendirme
J. Teşkilatlanmış Piyasada Taraflar ve Sözleşmenin Kurulması
1. Teşkilatlanmış Piyasada Taraflar
2. Teşkilatlanmış Piyasada Sözleşmelerin Kurulması
İKİNCİ BÖLÜM
TEZGAHÜSTÜ PİYASADA TÜREV İŞLEMLERİNİN KURULMASI, HUKUKİ NİTELİKLERİ VE TARAFLARIN BORÇLARI
A. Tezgahüstü Türev İşlemlerinde Sözleşmenin Tarafları
B. Tezgahüstü Piyasada Bankaların Yapabilecekleri Türev İşlemler
1. Portföy Aracılığı Faaliyeti
2. İşlem Aracılığı Faaliyeti
C. Tezgahüstü Piyasada Sözleşmelerin Kurulması
1. Genel Olarak
2. Müşterinin Sınıflandırılması ve Uygunluk Testi Yapma Yükümlülüğü
3. Çerçeve Sözleşme Yapma Yükümlülüğü
D. Tezgahüstü Türev İşlemlerin Sona Ermesi
1. Ters İşlem Suretiyle İşlemin Kapatılması
2. Fiziki Teslimat ile İşlemin Sonuçlanması
3. Nakit Uzlaşı ile İşlemin Sonuçlanması
4. Opsiyon Hakkının Kullanılmaması Nedeniyle İşlemin Sonuçlanması
E. Tezgahüstü Piyasada Yapılan Türev Sözleşmelerinin Hukuki Niteliği
1. Tezgahüstü Piyasada Yapılan Türev İşlemlerinin Unsurları
2. Tezgahüstü Piyasada Yapılan Türev İşlemlerinin Genel Özellikleri
3. Portföy Aracılığı Faaliyeti Kapsamında Tezgahüstü Türev İşlemlerinin Hukuki Niteliği
4. İşlem Aracılığı Faaliyeti Kapsamında Türev İşlemlerinin Hukuki Niteliği
F. Tarafların Borçları
1. Bankanın Borçları
2. Müşterinin Borçları
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜREV İŞLEMLERİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR VE BUNLARIN ÇÖZÜM YOLLARINA İLİŞKİN GENEL BİR BAKIŞ
A. Türev İşlemlerinden Doğan Uyuşmazlıklar
1. Talimatsız İşlem Yapılmasından Doğan Uyuşmazlıklar
2. İrade Sakatlıklarından Doğan Uyuşmazlıklar
3. Banka Lehine Tek Taraflı Haklar Tanınmasından Doğan Uyuşmazlıklar
4. Bilgi Verme ve Risk Açıklama Yükümlülüğünden Doğan Uyuşmazlıklar
5. Sorumsuzluk Anlaşmalarından Doğan Uyuşmazlıklar
6. Görevli ve Yetkili Mahkemeye İlişkin Uyuşmazlık
B. Türev İşlemlerinden Doğan Uyuşmazlıkların Çözüm Yollarına İlişkin Genel Bir Bakış
1. Talimatsız İşlem Yapılması Durumunda İşlemin Geçerliliği
2. İrade Sakatlıklarından Doğan Uyuşmazlıkların Çözümü
3. Çerçeve Sözleşme Hükümlerinin Genel İşlem Şartı, Emredici Kurallar ve Aşırı Yararlanma Temelinde Değerlendirilmesi
4. Bilgi Verme ve Risk Açıklama Yükümlülüğünün Yargı Kararları Kapsamında Değerlendirilmesi
5. Sorumsuzluk Anlaşmalarının Hukuken Değerlendirilmesi
6. Mahkemenin Görev ve Yetkisine İlişkin Değerlendirmeler
SONUÇ
KAYNAKÇA