1982 Anayasası'nda düzenlendiği biçimiyle hukuk ve siyaset alanında oldukça belirleyici bir konumda yer alan Anayasa Mahkemesinin söz konusu etkinliğinin önemli oranda kararlarının bağlayıcılığından kaynaklandığı söylenebilir. Özellikle Anayasa Mahkemesinin kararlarının hukuki ve siyasal etkileri düşünüldüğünde buradaki bağlayıcı özellik hassas bir soruna dönüşmektedir. İşte bu çalışmada da tekil olmayan ve dolayısıyla beraberinde pek çok soruna neden olan Anayasa Mahkemesinin karar gerekçelerinin bağlayıcılığı sorunu ele alınmaktadır. Gerçekten de yasama iradesinin bir tür tecellisi niteliğindeki kanunların anayasaya uygunluğunun denetimini gerçekleştiren Anayasa Mahkemesinin gerekçe ve hüküm fıkrasından oluşan kararlarının hangi kısmının bağlayıcı olduğu sorunu ilgi çekici gözükmektedir. Zira bu soruna geliştirilecek çözüme göre Anayasa Mahkemesinin anayasal düzen içerisindeki konumu, yetki ve işlevi çerçevesinde önemli oranda değişebilecektir. Şu halde oldukça belirleyici bir etkinliği bulunan ve üstelik tekil olmayan Anayasa Mahkemesinin karar gerekçelerinin bağlayıcılığı sorununun çözülmesi gerekir. Dolayısıyla bu çalışmada Anayasa Mahkemesinin karar gerekçelerinin bağlayıcılığı sorunu kapsamlı bir şekilde ortaya konulmaya çalışılmış ve bu doğrultuda bir çözüm önerisi ortaya konulmuştur.(ÖNSÖZDEN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
Birinci Bölüm
1. Genel Olarak Anayasa Yargısı
1.1. Kavram
1.2. Anayasa Yargısının Doğuşu
1.3. Anayasa Yargısının İşlevi
1.3.1. Genel Olarak
1.3.2. Anayasacılık Düşüncesi
1.3.3. Anayasa Yargısı ve Hukuk Devleti
1.3.4. Anayasa Yargısı ve Demokrasi
1.4. Anayasa Yargısının Meşruiyeti
1.4.1. Genel Olarak Meşruiyet
1.4.2. Anayasa Yargısının Hak ve Özgürlükler Bakımından Meşruluğu
1.4.2.1. Biçimsel Açıdan Meşruluk
1.4.2.2. Maddi Açıdan Meşruluk
1.4.3. Anayasa Yargısının Demokratik Meşruiyeti
1.5. Türkiye'de Anayasa Yargısının Kurumsallaşması
1.5.1. Genel Olarak
1.5.2. 1961 Anayasası Öncesi Anayasa Yargısı
1.5.3. 1961 Anayasası Sonrası Anayasa Yargısı
1.5.4. Türkiye'de Anayasa Yargısının Doğuşu ve Hegemonik Koruma Tezi
1.6. Anayasa Yargısında Yorum
1.6.1. Genel Olarak Yorum
1.6.2. Anayasa Yargısı ve Yorum
1.7. Hukuk ve Siyaset Arasındaki Kaygan Zeminde Anayasa Yargısının Sınırları Sorunu
1.7.1. Genel Olarak Anayasa Yargısı ve Siyaset
1.7.2. Anayasa Mahkemesinin Hukuk ve Siyasetin Ortak Alanındaki İşlevi ve Sınırı
1.7.2.1. Genel Olarak
1.7.2.2. Türkiye'de Anayasa Mahkemesinin Siyasete Karşı Konumu
1.7.2.3. Anayasa Mahkemesi ve Yerindelik Yasağı
1.7.2.4. Anayasaya Uygunluk Denetiminde Bir Sınır İhlali Olarak Yargısal Aktivizm
1.7.2.4.1. Kavram
1.7.2.4.2. Türkiye'de Yargısal Aktivizm Tartışmaları
İkinci Bölüm
2. Anayasa Mahkemesi Karar Gerekçelerinin Bağlayıcılığı Sorunu
2.1. Anayasa Mahkemesi Kararlarına Genel Bir Bakış
2.1.1. Genel Olarak Mahkeme Kararları
2.1.1.1. Genel Olarak Anayasa Mahkemesi Kararları
2.1.2. Anayasa Mahkemesinin Kanunların Anayasaya Uygunluk Denetiminin Kapsamı ve Sonuçları
2.1.2.1. Anayasa Mahkemesinin Anayasaya Uygunluk Denetiminin Kapsamı
2.1.2.1.1. Şekil Bakımından Denetim
2.1.2.1.2. Kanunların Esas Bakımından Denetimi
2.1.2.1.3. Anayasaya Uygunluk Denetimi Yolları
2.1.2.1.4. Soyut Norm Denetimi
2.1.2.1.5. Somut Norm Denetimi
2.1.2.1.6. Bireysel Başvuru Yolu
2.1.2.2. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Görünüm Biçimleri ve Hukuk Düzenine Etkisi
2.1.2.2.1. Kararların Görünüm Biçimleri
2.1.2.2.2. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Hukuk Düzenine Etkisi
2.2. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı Sorunu
2.2.1. Kavram Olarak
2.2.2. Genel Olarak Mahkeme Kararlarının Bağlayıcılığı
2.2.3. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı Sorunu
2.2.4. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Oluşum Biçimi
2.2.5. Anayasa Mahkemesinin Karar Gerekçelerinin Bağlayıcılığı Sorunu
2.2.5.1. Genel Olarak
2.2.5.2. Muhakeme Hukuku Teorisinde Karar Gerekçelerinin Bağlayıcılığı
2.2.5.3. Anayasa Mahkemesinin Karar Gerekçelerinin Bağlayıcılığı Sorunu
2.2.5.3.1. Karar Gerekçelerinin Bağlayıcı Olduğunu Savunan Görüşler
2.2.5.3.2. Karar Gerekçelerinin Bağlayıcı Olmadığını Savunan Görüşler
2.2.5.3.3. Gerekçenin Bağlayıcılığına İlişkin Anayasa Mahkemesinin Görüşü
2.2.5.3.4. Karar Gerekçelerinin Bağlayıcılığı Sorununa İlişkin Karşılaştırmalı Bir Bakış
2.2.5.3.5. Anayasa Mahkemesinin Karar Gerekçelerinin Bağlayıcı Sorununa İlişkin Genel Değerlendirme
2.2.5.3.6. Sorunun Sistematik İmkansızlık Bağlamında Değerlendirilmesi
2.2.5.3.7. Sorunun Anayasa Mahkemesi İçin Bağlayıcı Olup Olmaması Açısından Değerlendirilmesi
2.2.5.3.8. Anayasa Mahkemesinin Karar Gerekçelerinin Bağlayıcılığı Ekseninde Gelişen Bazı Sorunlar
2.2.5.3.9. Anayasa Mahkemesinin Karar Gerekçelerinin Bağlayıcılığı Sorununun Çözümüne Yönelik Geliştirilebilecek Bir Öneri
SONUÇ
YARARLANILAN KAYNAKLAR