İnşaat sektöründe yaşanan hızlı büyüme, kurulan inşaat sözleşmesi sayısında kayda değer bir artışa sebep olmaktadır. Bu durum, gerek inşaat sözleşmelerinin hazırlanması ve uygulanması gerek bu sözleşmelerden doğan uyuşmazlıkların giderilmesi konularında, hukukçuların yoğun olarak çalışması gereğini ortaya çıkarmaktadır. İnşaat sözleşmelerinde bedele ilişkin sözleşme şartlarının hazırlanması ve bedel konusunda çıkan uyuşmazlıkların giderilmesi, bu çalışma içinde önemli bir paya sahiptir. İnşaat Sözleşmesinde Bedel başlıklı bu kitap, inşaat sözleşmesinin taraflarından biri olan iş sahibinin asli borcu niteliğindeki bedel ödeme borcunu tüm yönleriyle incelemeyi amaçlamaktadır. İncelemenin sınırları kural olarak 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu kuralları ile çizilmiş olmakla birlikte, gerekli noktalarda diğer mevzuata ve standart sözleşme metinlerine de değinilmiştir. Bu kapsamda, başta iş sahibinin yükleniciye ödeyeceği bedelin sözleşme ve kanun hükümleri çerçevesinde belirlenmesi olmak üzere, bedel ödeme borcunun ifası ve ifa edilmemesinin sonuçları üzerinde durulmuştur.(TANITIM YAZISI)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
I. Konuya İlişkin Genel Esaslar
A. İnşaat Sözleşmesinin Tanımı ve Unsurları
1. Tanım
2. Bir Yapının İnşası Unsuru
3. Bedel Ödeme Unsuru
B. İnşaat Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
1. Rızai Bir Sözleşmedir
2. Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Bir Sözleşmedir
3. Kanunda Düzenlenmiş (Tipik) Bir Sözleşmedir
4. Taraflar Arasında Ani - Sürekli Karmaşığı Bir Borç İlişkisi Yaratır
5. Geçerliliği Şekle Bağlı Bir Sözleşme Değildir
C. İnşaat Sözleşmesinin Tarafları
1. İş Sahibi
2. Yüklenici
a. Genel Olarak
b. Yan Yüklenici
c. Üst Yüklenici - Alt Yüklenici
d. Konsorsiyum
II. İnşaat Sözleşmesinde Ödenecek Bedelin Belirlenmesi
A. Genel Olarak
B. Bedelin Sözleşmede Belirlenmiş Olması
1. Bedelin Sözleşmede Götürü Olarak Belirlenmiş Olması
a. Götürü Bedelin Tanımı
b. Götürü Bedelin Türleri
(1). Sabit (Toptan / Yalın / Anahtar Teslimi) Götürü Bedel
(2). Değişken (Global) Götürü Bedel
(3). Birim Fiyat Şeklinde Belirlenen Götürü Bedel
c. Götürü Bedelle Kurulan Sözleşmenin Uyarlanması (TBK md. 480 f. 2)
(1). Genel Olarak
(2). Uyarlamanın Şartları
(a). Başlangıçta Öngörülemeyen veya Öngörülebilip de Taraflarca Göz Önünde Tutulmayan Durumların Ortaya Çıkması
(b). Oluşan Yeni Koşulların, Taraflarca Belirlenen Götürü Bedelle Eserin Yapılmasına Engel Olması veya Son Derece Güçleştirmesi
(c). Yeni Koşulların Ortaya Çıkmasının ve İfanın Güçleşmesinin Yükleniciye İsnat Edilememesi
(d). Eserin Tamamlanmamış Olması
(e). Taraflar Arasında Aksi Yönde Bir Anlaşma Bulunmaması
[1]. Genel Olarak
[2]. Sözleşmede Olumlu İntibak Kaydı Bulunması
[3]. Sözleşmede Olumsuz İntibak Kaydı Bulunması
(f). İfa Güçlüğünün İş Sahibine Bildirilmesi
(3). İş Sahibinin Uyarlamayı Talep Edip Edemeyeceği Meselesi
(4). Uyarlamada Uyulması Gereken Usul
(5). Uyarlamanın Hükümleri
(a). Genel Olarak
(b). Sözleşmenin Uyarlanması
[1]. Genel Olarak
[2]. Bedelin Arttırılması Yoluyla Sözleşmenin Uyarlanması
[3]. Bedelin Arttırılması Dışında Yollarla Sözleşmenin Uyarlanması
(c). Sözleşmenin Sona Erdirilmesi
[1]. Genel Olarak
[2]. Sözleşmeden Dönülmesi
[3]. Sözleşmenin Feshi
2. Bedelin Sözleşmede Yaklaşık Olarak Belirlenmiş Olması
a. Yaklaşık Bedelin Tanımı
b. Yaklaşık Bedelin Türleri
(1). Gerçek Anlamda Yaklaşık Bedel (TBK md. 481)
(2). Yaklaşık Keşif Bedeli Üzerinden Bedel (TBK md. 482)
c. Yaklaşık Bedelle Kurulan Sözleşmelerde Yükleniciye Ödenecek Bedelin Belirlenmesi
d. Yaklaşık Bedelin Aşırı Ölçüde Aşılması (TBK md. 482)
(1). Genel Olarak
(2). İş Sahibinin TBK md. 482'den Yararlanabilmesinin Şartları
(a). Bedelin Sözleşmede Yaklaşık Olarak Belirlenmiş Olması
(b). Sözleşmede Belirlenen Yaklaşık Bedelin Aşırı Ölçüde Aşılması
[1]. Genel Olarak
[2]. Yaklaşık Bedelin Aşırı Ölçüde Aşıldığının Belirlenmesi
[3]. Yaklaşık Bedelin Aşırı Ölçüde Aşılmasının TBK md. 480 f. 2 Anlamında Beklenmedik Sebeplerden Kaynaklanması
(c). Yaklaşık Bedelin Aşırı Ölçüde Aşılmasının İş Sahibinden Kaynaklanmaması
(d). Yaklaşık Bedelin Aşırı Ölçüde Aşılmasına Sebep Olan Masrafların İş Sahibi Tarafından Kabul Edilmemesi
(e). Yüklenicinin Yaklaşık Bedelin Aşırı Ölçüde Aşılmasına Sebep Olan Masrafları Talep Etmesi
(3). TBK md. 482'den Doğan Hakların Kullanılmasında Uyulması Gereken Usul
(4). TBK md. 482'de İş Sahibine Tanınan Haklar
(a). Sözleşmenin Konusunu İş Sahibinin Arsası Üzerine Yapılan Eser Dışında Bir Eserin Oluşturması (TBK md. 482 f. 1)
[1]. Genel Olarak
[2]. Sözleşmeden Dönme
[3]. Olumlu Zararın Tazmini
(b). Sözleşmenin Konusunu İş Sahibinin Arsası Üzerine Yapılan Bir Eserin Oluşturması (TBK md. 482 f. 2)
[1]. Genel Olarak
[2]. Bedelde İndirim
[3]. Sözleşmenin Feshi
3. Bedelin Sözleşmede Karma (Birden Fazla) Usulde Belirlenmiş Olması
4. Bedelin Sözleşmede Atipik Usulde Belirlenmiş Olması
C. Bedelin Sözleşmede Belirlenmemiş Olması
D. Sözleşmede İnşaatın Bedelsiz Yapılacağının Kararlaştırılmış Olması
E. İş Değişikliği ve Ek İşin (İş Artışı) Yükleniciye Ödenecek Bedele Etkisi
1. İş Değişikliği ve Ek İş Kavramları
2. İş Değişikliği ve Ek İş Hallerinde Yükleniciye Ödenecek Bedelin Belirlenmesi
a. İş Değişikliği ve Ek İşin Tarafların Anlaşması Sonucu Ortaya Çıkması
b. İş Değişikliği ve Ek İşin İş Sahibinin Tek Taraflı Talebi Sonucu Ortaya Çıkması
c. İş Değişikliği ve Ek İşi Yüklenicinin Yetkisiz Olarak Ortaya Çıkarması
F. İş Eksilişinin (İşin Kapsamının Daralması) Yükleniciye Ödenecek Bedele Etkisi
1. İş Eksilişi Kavramı
2. İş Eksilişi Halinde Yükleniciye Ödenecek Bedelin Belirlenmesi
G. Sözleşmenin Kurulmasından Önce Yapılan Çalışmaların Yükleniciye Ödenecek Bedelle Olan İlişkisi
III. İnşaat Sözleşmesinde Bedel Ödeme Borcunun İfası
A. Bedel Ödeme Borcunun İfa Zamanı
1. Genel Olarak
2. Kanun Tarafından Belirlenen İfa Zamanı
a. Bedel Ödeme Borcunun Eserin Teslimi Anında Muaccel Olması Kuralı (TBK md. 479 f. 1)
b. Parçalar Halinde Teslim Edilen Eserde Bedelin Parçalara Göre Belirlenmiş Olması (TBK md. 479 f. 2)
3. Tarafların Sözleşmeyle Belirledikleri İfa Zamanı
a. Genel Olarak
b. Bedel Ödeme Borcunun Kısmen veya Tamamen Eserin Tesliminden Bir Süre Sonra İfa Edileceğinin Kararlaştırılmış Olması
c. Bedel Ödeme Borcunun Kısmen veya Tamamen Eserin Tesliminden Bir Süre Önce İfa Edileceğinin Kararlaştırılmış Olması
(1). Genel Olarak
(2). Kısmi İfa Niteliğinde Ödeme
(3). Avans Ödemesi
(4). Geçici Hakediş Ödemesi
B. Bedel Ödeme Borcunun İfa Yeri
IV. İnşaat Sözleşmesinde Bedel Ödeme Borcunun İfa Edilmemesi
A. Genel Olarak
B. Yüklenicinin Ödemezlik Defini veya Karşı Tarafın Ödeme Güçsüzlüğüne Düştüğünü İleri Sürerek İnşaata Ara Vermesi
C. Bedel Ödeme Borcunun İfasında Temerrüt
1. Genel Olarak
2. Bedel Ödeme Borcunun İfasında Temerrüdün Şartları
a. Genel Olarak
b. Borcun Muaccel Olması
c. Alacaklının İhtarı ve İhtara Gerek Olmayan Haller
d. Borcun İfasının İmkansız Olmaması
e. Alacaklının İfayı Kabule Hazır Olması
3. Bedel Ödeme Borcunun İfasında Temerrüdün Sonuçları
a. Genel Olarak
b. Temerrüt Faizi ve Aşkın Zararın Tazmini Talebi
c. TBK md. 125'ten Doğan Seçimlik Hakların Kullanılması
(1). Genel Olarak
(2). Aynen İfa ve Gecikme Tazminatı İsteme
(3). Aynen İfa ve Gecikme Tazminatı İsteme Hakkından Vazgeçerek Olumlu Zararının Giderilmesini İsteme
(4). Sözleşmeden Dönerek Olumsuz Zararının Giderilmesini İsteme
D. Zamanaşımı
SONUÇ
KAYNAKÇA