Elinizde tuttuğunuz kitabın temelini oluşturan "menfaat devri" (disgorgement of profits) yaptırımı yalnız özel hukuk alanındaki sıra dışılığı ile kavranması zor bir yaptırım olmakla kalmayıp, aynı zamanda, güncelliği, teorik ve pratik önemi ile de düpedüz baş döndürücü bir yaptırım oluşturmakta. Nitekim, bu yaptırım tüm uluslararası hukuk kongrelerinde tartışma gündemine alındığı gibi, yeni yasalarda ve yasa tasarılarında da kuralların arasında göze çarpmakta. Menfaat devri yaptırımı bencil ve kasıtlı menfaat gaspının özel ağırlıktaki yaptırımı sayılabilir. Özel hukuk alanında yadırgansa da düpedüz cezalandırıcı ve caydırıcı işlevli bir yaptırımdır bu; tazminatın ve haksız (sebepsiz) zenginleşmenin boyutlarını aşan bir yaptırım olarak dikkati çeker. Şöyle ki kendisine tahsis edilmiş olan menfaat alanı ihlal edilen mağdura bu yaptırım bağlamında fiilen uğramış olduğu somut zarardan ve saldırganın elde etmiş olduğu "objektif zenginleşme"den (ortalama piyasa değerinden) bağımsız olup, bu kalemleri aşan bir bedel (saldırganın özel bir beceriyle elde etmiş olduğu süper kişisel - sübjektif zenginleşme bedeli) ödetilir. İzlenen amaç, besbelli, başkasının menfaatini gasp edenin bu saldırganlığının onun yanına kar bırakılmamasıdır. Bu arada en sık karşılaşılan üç olguda, "fikri hak ihlalinde, kişilik hakkı ihlalinde ve haksız rekabette" menfaat devri yaptırımının özel olarak öngörülmüş olması ilginçtir. Yeni eğilimler, Anglo-Amerikan hukukundaki "cezalandırıcı tazminat" (punitive damage) anlayışını geliştirerek, bu menfaat devri yaptırımını bu üç özel olgunun ötesinde ve üstünde bir genel yaptırım düzeyine çıkarmaktan yana gözükmekte. Aslında, tazminatın kusurla düz orantılı olarak saptanmasının öngörüldüğü hukukumuzda bu yaklaşım bizde de pekala gönül rahatlığıyla benimsenebilir. Çalışmanın çok zengin bir yerli ve yabancı bir kaynakçayla desteklenmiş olması, başarılı dili ve söylemiyle rahat okunabilmesi, tutarlı bir mantıksal silsileyi yansıtan ve tezi izlemeyi kolaylaştıran bir plana göre yürütülmüş olması, referanslarda bilimsel etiğe, ciddiliğe ve titizliğe uyulmuş olması, tartışmalı konularda kişilikli tavırlar alınmış olması ama bu arada bilim insanına yakışan alçakgönüllülükten ve ağırbaşlılıktan da kopulmaması, karşılaştırmalı hukuk yönteminin başarıyla uygulanması, değişik hukuk düzenlerindeki çözümlerin eleştirel bir yaklaşımla irdelenmesi, tüm çözümlerin ve önerilerin kavramcılığın ve kuralcılığın tuzağına düşülmeksizin, doğrudan doğruya adalet, yerindelik ve hukuki güvenlik temel değerlerine bağlı kalınarak üretilmesi, çalışmaya özel bir ağırlık, düzey ve çekicilik kazandırmakta. Sözün özü, okuyucusunun yalnız bilgi dağarcığını zenginleştirmekle ve yararlanmakla kalmayıp, aynı zamanda zevk alacağı bir kitaptır okuyacağınız bu kitap. (Sunuş'tan)

İÇİNDEKİLER
Giriş
§1. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmeye Genel Bakış
I. Tanım
II. Roma Hukukunda Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme
III. Türk Hukukunda Düzenlendiği Yer ve Terim Sorunu
A. Kanundaki Yeri
1. Mevcut Düzenlemeler
2. Güncel Eğilim
B. Terim Sorunu
§2. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmenin Unsurları
I. İş Görme
A. Tanımı
B. İş Görmenin Kapsamı Üzerine Görüşler
1. Hukuki İşlem Görüşü
2. Vekalet Sözleşmesi Görüşü
3. Hukuka Aykırı Fiilleri Kapsam Dışında Bırakan Görüş
C. Yardımcı İş Gören
II. Yetkinin Olmaması
III. İşin İş Sahibi Menfaatine Görülmemesi
A. Kendine Mal Etme Teorisi
B. İşin İş Gören veya Üçüncü Kişi Menfaatine Görülmesi
1. İş Gören veya Üçüncü Kişinin Menfaati
2. Özel Bir Durum: Birden Fazla İş Sahibinin Bulunması Halinde Menfaatin Tespiti
C. İş Sahibinin Yasaklamasına Rağmen İşin Görülmesi
1. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme Sayılır mı?
IV. İş Görenin Kusuru
A. Bir Şart Olarak "Kusur"
1. Düzenlemenin Lafzı ve Gerekçesi
B. Kusurun Ağırlık Derecesi: "Kötüniyet"
C. İşin Hataen Görülmesi
1. Yetkide Yanılma
2. İşin Kime Ait Olduğu Konusunda Yanılma
3. İş Sahibinin Menfaatinde Yanılma
D. İyiniyetli İş Görenin Durumu
E. Yardımcı İş Görenin Durumu
F. Kötüniyetin İspatı
V. Hukuka Aykırılık
A. Hukuka Aykırılık Teorisi
B. Mutlak Hak İhlalleri Dışında Müdahalenin Hukuka Aykırılık Teşkil Edip Etmeyeceği Sorunu 56
1. Üçüncü Kişinin Müdahalesi
2. Sözleşmenin İhlali
3. Değerlendirme ve Sonuç
VI. Nedensellik Bağı
§3. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmenin Sonuçları
I. İş Görenin Borç ve Sorumlulukları
A. Borç ve Sorumlulukların Temeli
B. Tartışmalı Olan Borç ve Sorumluluklar
1. İş Sahibinin Varsayılan İradesine Uygun İş Görme Borcu
2. İş Görenin Başladığı İşi Bitirme Borcu
3. İş Sahibini Bilgilendirme Yükümlülüğü
C. İş Sahibinin Zararlarının Tazmin Edilmesi
1. Hukuki Dayanak: Özen Yükümlülüğünün Kabulü
2. Özen Yükümlülüğünün Kapsamı
3. Sorumluluğun Kapsamı
D. Menfaat Devri
1. Genel Olarak
2. Menfaat Devrinin Kapsamı
3. Devredilecek Menfaatin İspatı
4. İsviçre Borçlar Kanunu 2020 Tasarısı'nın Yaklaşımı
E. İş Görenin Ehliyetinin Borç ve Sorumlulukları Üzerindeki Etkisi
1. Tam Ehliyetsizler
2. Sınırlı Ehliyetsizler
II. İş Görenin Hakları
A. İş Görenin Haklarını Kullanmasına İlişkin Ön Şartlar
1. İş Sahibinin Malvarlığında Artış
2. Bağış Amacı Gütmeme
B. İş Görenin Haklarını Kullanılmasında Sınır: Malvarlığında Artış
C. İş Görenin Taleplerinin Hukuki Temeli
1. Sorunun Ortaya Konması
2. Görüşler ve Değerlendirme
D. İş Görenin Sahip Olduğu Haklar
1. Masraf Talebi
2. Ücret Talebi
3. Borçlardan Kurtarmayı Talep Hakkı
4. Zararların Tazminini Talep Hakkı
5. Söküp Alma Hakkı
6. Alıkoyma Hakkı
7. Hapis Hakkı
III. Zamanaşımı
A. İş Sahibinin Talepleri Açısından
B. İş Görenin Talepleri Açısından
C. Güncel Eğilim
IV. Görülen İşin Uygun Bulunması
A. Uygun Bulma
B. Görüşler
C. Değerlendirme
§4. Kendine Özgü Bir Yaptırım Olarak Menfaat Devri
I. Tanım ve Talep Temeli
II. Menfaat Devri Yaptırımının Hukuki Niteliği
A. Hukuki Niteliğin Tespitinde İzlenecek Yol
B. Tazminat Yaptırımı Olup Olmadığı
1. Genel Olarak
2. Tazminat Hukukunun Amaçları
3. Ara Sonuç: Menfaat Devri Yaptırımı Bir Tazminat Değildir
C. Tazminat Hesaplanma Yöntemi Olup Olmadığı
1. Tazminat Hesaplama Yöntemi Olarak Menfaat Devri
2. Hollanda Hukuku
3. Türk Hukuku
4. Ara Sonuç: Menfaat Devri Yaptırımı Bir Tazminat Hesaplama Biçimi Değildir
D. Özel Hukukta Cezalandırma Düşüncesi: Cezalandırıcı Tazminat ve Özel Hukuk Cezası
1. Genel Olarak
2. Anglosakson Sisteminde Cezalandırıcı Tazminat (Punitive Damages)
3. Kara Avrupası Sisteminde "Özel Hukuk Cezası"
E. Sonuç: Menfaat Devri Yaptırımı Bir Özel Hukuk Cezasıdır
III. Sözleşme İhlalinde Menfaat Devri Yaptırımı Mümkün müdür?
A. Sözleşme İhlalinde Yaptırımlar
B. Anglosakson Hukukunda
1. Özel Bir Karar: Attorney General v. Blake
2. Değerlendirme
C. Türk Hukukunda
D. Genel Değerlendirme
§5. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmenin Benzer Kurumlarla İlişkisi
I. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmenin Benzer Kurumlardan Ayrılması
A. Gerçek Vekaletsiz İş Görmeden Ayırt Edilmesi
B. Yetkisiz Temsilden Ayırt Edilmesi
C. Sözleşmeden Ayırt Edilmesi
D. Haksız Fiilden Ayırt Edilmesi
E. Sebepsiz Zenginleşmeden Ayırt Edilmesi
II. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmeyi Diğer Talep Temellerine Dayalı Açıklayan Görüşlerin Değerlendirilmesi
A. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmenin Varlığını Reddeden Görüş
B. Gerçek ve Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme Arasında Ayrım Yapmayan Görüş
C. Haksız Fiile Dayanan Görüş
D. Kanun Tarafından Kurulmuş Bir Sözleşme İlişkisine Dayanan Görüş
E. Sözleşmeye Dayanan Görüş
F. Sonuç: Kanundan Doğan Bağımsız Bir Borç İlişkisi - Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme
III. Talep Temellerinin Bir Arada Bulunması Sorunu
A. Sözleşme ile Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme
B. Haksız Fiil ile Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme
C. Sebepsiz Zenginleşme ile Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme
1. Sebepsiz Zenginleşmenin Tali Niteliği Tartışması
2. Yarışma
D. Eşya Hukuku Kaynaklı Talepler ile Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme
1. Kötüniyetli Haksız Zilyetlik
2. Diğer Talepler
§6. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmenin Uygulama Alanları
I. Genel Olarak
II. Kişilik Hakkı İhlalinde
A. Kişilik Hakkı
B. Düzenlemeler: TMK m.25 ve TBK m.530
1. Özel Düzenlemenin Varlığından Önce Durum
2. Özel Düzenleme: TMK m.25
C. Menfaat Devri Yaptırımı
1. Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri ile İlişkisi
2. Hesaplanması
3. İspatı
III. Fikri ve Sınai Hak İhlalinde
A. Eser Üzerindeki Hakkın İhlali
1. Genel Olarak
2. Düzenlemenin Hukuki Niteliği
3. Menfaat Devri
B. Marka, Patent, Faydalı Model ve Tasarım Üzerindeki Hakların İhlali
1. Marka, Patent, Faydalı Model ve Tasarım
2. Düzenlemelerin Hukuki Niteliği
3. Menfaat Devri
IV. Haksız Rekabette
A. Genel Olarak
B. Düzenlemenin Hukuki Niteliği
1. Hükmün İncelenmesi
2. Hukuki Nitelik
C. Menfaat Devri
1. Talep Edebilecek Kişiler
2. Hesaplanması
3. Zamanaşımı
V. Rekabet Yasağının İhlalinde
A. Rekabet Yasağı
B. Sözleşmeden Doğan Rekabet Yasağının İhlali
1. İş Sözleşmesi Açısından
2. Diğer Sözleşmeler Açısından
C. Kanunda Düzenlenen Rekabet Yasağının İhlali
1. İş Sözleşmesinde Sadakat Borcundan Doğan Rekabet Yasağı (TBK m.396/III)
2. Kollektif, Komandit ve Anonim Şirket
3. Ticari Temsilciler, Ticari Vekiller veya Diğer Tacir Yardımcıları
4. Adi Ortaklık ve Limited Şirket
VI. Kötüniyetli Haksız Zilyedin İade Borcunda
A. Elde Edilen Ürünler
B. Elde Edilmesi İhmal Edilen Ürünler
VII. Kira Hukukunda
A. Genel Olarak
B. Bir Başkasına Ait Malın Kiralanması
1. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmenin Uygulanması
2. Menfaat Devri
C. Birden Fazla Malikin Bulunması
1. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmenin Uygulanması
2. Menfaat Devri
3. Uygun Bulma Hakkı ve Kullanılmasının Sonuçları
D. Ayıbın Kiracı Tarafından Giderilmesi
1. Kira Hukukunda Ayıp
2. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmenin Uygulanması
E. Kiracının Değer Artış Talebi
F. Caiz Olmayan Alt Kira
1. Alt Kira Sözleşmesi
2. Bir Başkasına Ait İş Görme: Alman Federal Mahkeme Kararı
3. Hukuka Aykırı Bir Fiil ile İş Görme
4. Türk Hukuku Açısından
G. Caiz Olmayan Kullanım Hakkının Devri
VIII. Adi Ortaklıkta
Sonuç
Kaynakça