Temsil, milletlerarası özel hukukta yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Diğer taraftan temsile uygulanacak hukuk, hem milli kanunlarda hem de milletlerarası anlaşmalarda üzerinde fikir birliği sağlanamayan bir konudur. Bu yönüyle temsil pek çok teorik tartışmaya da konu olmaktadır. Çalışmamın amacı söz konusu tartışmaları ortaya koymaktan çok, konuyu farklı bir bakış açısıyla ele almak ve uygulamada çıkabilecek sorunları tespit ederek, bazı çözümler sunabilmektir.
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
I. KONUNUN TAKDİMİ
II. TARİHİ GELİŞİM
III. KAVRAM SORUNU
IV. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI YÖNTEM VE PLAN
Birinci Bölüm
Türk Maddi Hukukunda ve Mukayeseli Hukukta Temsil
I. TEMSİL KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ
A. Temsil Kavramı
B. Temsilin Çeşitleri
1. İradi Temsil ve Kanuni Temsil Ayrımı
a. Kanuni Temsil
b. İradi Temsil
2. Doğrudan Temsil ve Dolaylı Temsil Ayrımı
a. Doğrudan Temsil
aa.Genel Olarak
bb.Türk Hukukunda Doğrudan Temsilin Özel Bir Koşulu Olarak Açıklama İlkesi ve Bu İlkenin Anglo-Amerikan Hukukundaki Görünümü (Doctrine of Undisclosed Principle)
b. Dolaylı Temsil
c. Değerlendirme
II. TEMSİL YETKİSİNİN TEMEL İLİŞKİDEN SOYUTLUĞU
A. Genel Olarak
B. Anglo-Amerikan ve Kıta Avrupası Hukukları Bakımından Soyutluk İlkesine İlişkin Değerlendirmeler
III. TEMSİL YETKİSİ
A. Temsil Yetkisinin Hukuki Niteliği
B. İç Temsil
C. Dış Temsil
1. Açık İrade Beyanı
2. Temsil Olunanın Fiili Davranışları
a. Kıta Avrupası Hukuklarında
b. Anglo-Amerikan Hukukunda
c. Değerlendirme
İkinci Bölüm
MÖHUK'ta Temsil Konusunun Düzenleniş Biçimi ve Genel Hükümler Bakımından Değerlendirilmesi
I. MÖHUK MADDE 30'UN GENEL YAPISI VE DÜZENLENİŞ BİÇİMİ
II. VASIFLANDIRMA VE KAPSAM SORUNU
A. Genel Olarak Madde 30'un Vasıflandırılması ve Kapsamın Belirlenmesi
B. Temsilde Vasıflandırma İhtilafı
III. TEMSİL YETKİSİNİN ŞEKLİ
A. Genel olarak
B. Maddi Hukukta Temsil Yetkisinin Şekli
C. Kanunlar İhtilafı Kuralları Bakımından Temsil Yetkisinin Şekline Uygulanacak Hukuk
1. Genel Olarak
2. Yetkilendirme İşleminde LRA Kuralı
3. Yetkilendirme İşleminde Lex Causae
4. LRA ve Lex Causae'nın Alternatifli Uygulanması Kuralının İstisnaları
a. Genel Olarak
b. Taşınmaz Aynına İlişkin İşlemlerde Yetkilendirmenin Şekli
c. Yetkilendirme İşleminin Şeklinin Doğrudan Uygulanan Kural Hükmünde Olduğu Haller
5. Onama Beyanının Şekli
IV. EHLİYETE UYGULANACAK HUKUK
A. Genel Olarak
B. Maddi Hukukta Temsile İlişkin Ehliyet Kuralları
C. Temsil İlişkisinde Ehliyete Uygulanacak Hukuk
D. Temsilde Ehliyete İlişkin Genel Kuralın Kapsamı ve İstisnaları
E. Özel Fiil Ehliyeti Gerektiren İşlemlerde Temsil Ehliyeti
F. İşlem Güvenliği İlkesinin Temsilde Uygulanması
1. Temsilci Bakımında İşlem Güvenliği İlkesinin Uygulanabilirliği
2. Temsil Olunan Bakımından İşlem Güvenliği İlkesinin Uygulanabilirliği
Üçüncü Bölüm
Temsil İç İlişkisine Uygulanacak Hukuk
I. GENEL OLARAK
II. MUKAYESELİ HUKUKTA ve DOKTRİNDE TEMSİL İÇ İLİŞKİSİNE UYGULANACAK HUKUK
A. Temsil İç İlişkisinde Uygulanacak Hukukun Taraflarca Seçilmesi (Sübjektif Bağlama Noktası)
B. Hukuk Seçimi Yapılmamış Olması Halinde Temsil İç İlişkisine Uygulanacak Hukuk (Objektif Bağlama Noktası)
C. Değerlendirme
III. TÜRK HUKUKUNDA TEMSİL İÇ İLİŞKİSİNE UYGULANACAK HUKUK (MÖHUK m. 30/1)
A. MÖHUK Madde 30/1 Uyarınca Temsil İç İlişkisinde Hukuk Seçimi
1. Genel Olarak
2. Temel Sözleşme İçin Kabul Edilmiş Olan Hukuk Seçimi Olanağının Temsil İlişkisini Yöneten Hukuk Olarak Uygulanması ve Doğurabileceği Sorunlar
a. Taraf İradelerinin Yorumu
b. Kısmi Hukuk Seçiminin Etkisi
c. Hukuk Seçiminin Zamanı ve Değiştirilmesi
3. Zayıf Tarafın Korunması İlkesi Bakımından Dolaylı Hukuk Seçiminin Sınırlandırılması
B. MÖHUK m. 30/1 Kapsamında Temsil İç İlişkisine Uygulanacak Hukukun Objektif Bağlama Kurallarına Göre Belirlenmesi
1. MÖHUK m. 24/4 Kapsamında Temsil İç İlişkisine Uygulanacak Hukuk
a. Temsil İç İlişkisi Bakımından Temel Sözleşmeyle En Sıkı İlişkili Hukukun Uygulanması
b. Temsil İç İlişkisi Bakımından Sözleşmeyle Daha Sıkı İlişkili Hukukun Uygulanması
2. Temel Sözleşme Bulunmaması Durumunda Temsil İç İlişkisine Uygulanacak Hukuk
a. MÖHUK m. 30/1'de Kabul Edilen Bağlama Kuralının Maddi Hukukla Uyumsuzluğu
b. Doktrinde Yer Alan Görüşler
3. Uygulanacak Hukuk Konusunda Görüşümüz
a. Temsil İç İlişkisinde Hukuk Seçimi
b. Temsil İç İlişkisine Uygulanacak Hukuka İlişkin Objektif Bağlama Kuralı
IV. YETKİSİZ TEMSİLDE TEMSİLCİ ile TEMSİL OLUNAN ARASINDAKİ İLİŞKİ
V. MÖHUK M. 30/1'İN VASIFLANDIRILMASI ve KAPSAMIN BELİRLENMESİ
A. Kapsam
B. Vasıflandırma
Dördüncü Bölüm
Dış Temsil İlişkisine Uygulanacak Hukuk
I. GENEL OLARAK
II. DIŞ TEMSİL İLİŞKİSİNE UYGULANMAK ÜZERE TEKLİF EDİLEN BAĞLAMA NOKTALARI
A. Temsil İç İlişkisini Yöneten Hukuk
B. Temsil Olunanın İşyeri/Mutad Meskeni/Yerleşim Yeri Hukuku
C. Temsilcinin İşyeri/Mutad Meskeni/Yerleşim Yeri Hukuku
D. Esas Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk
E. İşlem Yeri Hukuku (Lex Loci Actus)
F. Yetkinin Etkisini Doğurduğu Yer Hukuku
III. MUKAYESELİ HUKUKTA DIŞ TEMSİL YETKİSİNE UYGULANACAK HUKUK
A. Anglo-Amerikan Hukuku
B. Kıta Avrupası Hukukları
IV. TÜRK HUKUKUNDA VE MUKAYESELİ HUKUKTA DIŞ TEMSİL İLİŞKİSİNE UYGULANACAK HUKUKUN TARAFLARCA SEÇİLMESİ
A. Genel Olarak
B. Hukuk Seçiminin Temsil Olunan Tarafından Tek Taraflı Yapılması
C. Hukuk Seçiminin Temsil Olunan ve Üçüncü Kişi Tarafından Karşılıklı İrade Beyanıyla Yapılması
D. Değerlendirme
V. TÜRK HUKUKUNDA TEMSİL DIŞ İLİŞKİSİNE UYGULANACAK HUKUK (MÖHUK M. 30/2-3)
A. Genel Olarak
B. MÖHUK m. 30'da Kabul Edilmiş Olan Bağlama Kuralları
1. Genel Olarak
2. Temsilcinin İşyeri Bağlama Noktası
a. Genel Olarak
b. İşyeri Bağlama Noktasının Tespiti
c. Temsilcinin Birden Çok İşyerine Sahip Olduğu Durumlarda Uygulanacak Hukukun Tespiti
3. Temsilcinin Fiilen Yetkisini Kullandığı Yer Bağlama Noktası
a. Genel Olarak
b. Yetkinin Fiilen Kullanıldığı Yer Bağlama Noktasına İlişkin Sübjektif Unsurlar
c. Yetkinin Fiilen Kullanıldığı Yerin Tespiti
4. Temsil Olunanın İşyeri Hukuku Bağlama Noktası
a. Genel Olarak
b. Temsil Olunanın İşyeri Bağlama Kuralının Uygulanma Koşulları
c. Temsil Olunanın İşyeri Hukukunun Bağlama Noktası Olarak Kabulünün Ortaya Çıkarttığı Sorunlar
aa.Genel Olarak
bb.Üçüncü Kişinin Bilgisinin Etki Doğurup Doğurmayacağı Sorunu
cc.Temsilcinin Yetkisini Temsil Olunanın İşyeri Dışında Kullanması
dd.Temsil Olunanın İşyeri Bulunmadığı Durumlarda Uygulanacak Hukuk
C. Dış Temsilde Uygulanacak Hukuka İlişkin Özel Bağlama Kuralları
1. Taşınmazlara İlişkin İşlemlerde Temsil Yetkisi
2. Borsa ve Müzayedelerde Yapılan İşlemlerde Temsil Yetkisi
VI. YETKİSİZ TEMSİL
A. Kavram ve Uygulanacak Hukuk
B. Temsil Olunan ile Üçüncü Kişi Arasındaki İlişki (Görünüş ve Katlanma Temsiline Uygulanacak Hukuk)
C. Temsilci ile Üçüncü Kişi Arasındaki İlişki
VII. MÖHUK M. 30/2-3'ÜN VASIFLANDIRILMASI ve KAPSAMIN BELİRLENMESİ
A. Kapsamın Belirlenmesi
1. Genel Olarak
2. Dış Temsil İlişkisine Uygulanacak Hukukun Kapsamı Dışında Kalan Konular
a. Esas Sözleşme ve İrade Sakatlıkları
b. Tüzel Kişilerin Temsili
B. Vasıflandırma
1. Genel Olarak
2. Temsil İlişkisinde Vasıflandırma Bakımından Özellik Taşıyan Konular
a. Birlikte Temsil
b. Temsilcinin Kendisiyle İşlem Yapması ve Çifte Temsil
c. Açıklama İlkesi (İlgili İçin Açık İşlem)
d. Alt Temsil ve İkame Temsil (Temsil Yetkisinin Devri)
e. Temsilin Mümkün Olup Olmadığı ve Özel Temsil Yetkisinin Gerekliliği
f. Temsil Yetkisinin Sona Ermesinin Etkisi
g. Görünüşte Temsil ve Katlanma Temsili
h. Onama
SONUÇ
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
I. KONUNUN TAKDİMİ
II. TARİHİ GELİŞİM
III. KAVRAM SORUNU
IV. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI YÖNTEM VE PLAN
Birinci Bölüm
Türk Maddi Hukukunda ve Mukayeseli Hukukta Temsil
I. TEMSİL KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ
A. Temsil Kavramı
B. Temsilin Çeşitleri
1. İradi Temsil ve Kanuni Temsil Ayrımı
a. Kanuni Temsil
b. İradi Temsil
2. Doğrudan Temsil ve Dolaylı Temsil Ayrımı
a. Doğrudan Temsil
aa.Genel Olarak
bb.Türk Hukukunda Doğrudan Temsilin Özel Bir Koşulu Olarak Açıklama İlkesi ve Bu İlkenin Anglo-Amerikan Hukukundaki Görünümü (Doctrine of Undisclosed Principle)
b. Dolaylı Temsil
c. Değerlendirme
II. TEMSİL YETKİSİNİN TEMEL İLİŞKİDEN SOYUTLUĞU
A. Genel Olarak
B. Anglo-Amerikan ve Kıta Avrupası Hukukları Bakımından Soyutluk İlkesine İlişkin Değerlendirmeler
III. TEMSİL YETKİSİ
A. Temsil Yetkisinin Hukuki Niteliği
B. İç Temsil
C. Dış Temsil
1. Açık İrade Beyanı
2. Temsil Olunanın Fiili Davranışları
a. Kıta Avrupası Hukuklarında
b. Anglo-Amerikan Hukukunda
c. Değerlendirme
İkinci Bölüm
MÖHUK'ta Temsil Konusunun Düzenleniş Biçimi ve Genel Hükümler Bakımından Değerlendirilmesi
I. MÖHUK MADDE 30'UN GENEL YAPISI VE DÜZENLENİŞ BİÇİMİ
II. VASIFLANDIRMA VE KAPSAM SORUNU
A. Genel Olarak Madde 30'un Vasıflandırılması ve Kapsamın Belirlenmesi
B. Temsilde Vasıflandırma İhtilafı
III. TEMSİL YETKİSİNİN ŞEKLİ
A. Genel olarak
B. Maddi Hukukta Temsil Yetkisinin Şekli
C. Kanunlar İhtilafı Kuralları Bakımından Temsil Yetkisinin Şekline Uygulanacak Hukuk
1. Genel Olarak
2. Yetkilendirme İşleminde LRA Kuralı
3. Yetkilendirme İşleminde Lex Causae
4. LRA ve Lex Causae'nın Alternatifli Uygulanması Kuralının İstisnaları
a. Genel Olarak
b. Taşınmaz Aynına İlişkin İşlemlerde Yetkilendirmenin Şekli
c. Yetkilendirme İşleminin Şeklinin Doğrudan Uygulanan Kural Hükmünde Olduğu Haller
5. Onama Beyanının Şekli
IV. EHLİYETE UYGULANACAK HUKUK
A. Genel Olarak
B. Maddi Hukukta Temsile İlişkin Ehliyet Kuralları
C. Temsil İlişkisinde Ehliyete Uygulanacak Hukuk
D. Temsilde Ehliyete İlişkin Genel Kuralın Kapsamı ve İstisnaları
E. Özel Fiil Ehliyeti Gerektiren İşlemlerde Temsil Ehliyeti
F. İşlem Güvenliği İlkesinin Temsilde Uygulanması
1. Temsilci Bakımında İşlem Güvenliği İlkesinin Uygulanabilirliği
2. Temsil Olunan Bakımından İşlem Güvenliği İlkesinin Uygulanabilirliği
Üçüncü Bölüm
Temsil İç İlişkisine Uygulanacak Hukuk
I. GENEL OLARAK
II. MUKAYESELİ HUKUKTA ve DOKTRİNDE TEMSİL İÇ İLİŞKİSİNE UYGULANACAK HUKUK
A. Temsil İç İlişkisinde Uygulanacak Hukukun Taraflarca Seçilmesi (Sübjektif Bağlama Noktası)
B. Hukuk Seçimi Yapılmamış Olması Halinde Temsil İç İlişkisine Uygulanacak Hukuk (Objektif Bağlama Noktası)
C. Değerlendirme
III. TÜRK HUKUKUNDA TEMSİL İÇ İLİŞKİSİNE UYGULANACAK HUKUK (MÖHUK m. 30/1)
A. MÖHUK Madde 30/1 Uyarınca Temsil İç İlişkisinde Hukuk Seçimi
1. Genel Olarak
2. Temel Sözleşme İçin Kabul Edilmiş Olan Hukuk Seçimi Olanağının Temsil İlişkisini Yöneten Hukuk Olarak Uygulanması ve Doğurabileceği Sorunlar
a. Taraf İradelerinin Yorumu
b. Kısmi Hukuk Seçiminin Etkisi
c. Hukuk Seçiminin Zamanı ve Değiştirilmesi
3. Zayıf Tarafın Korunması İlkesi Bakımından Dolaylı Hukuk Seçiminin Sınırlandırılması
B. MÖHUK m. 30/1 Kapsamında Temsil İç İlişkisine Uygulanacak Hukukun Objektif Bağlama Kurallarına Göre Belirlenmesi
1. MÖHUK m. 24/4 Kapsamında Temsil İç İlişkisine Uygulanacak Hukuk
a. Temsil İç İlişkisi Bakımından Temel Sözleşmeyle En Sıkı İlişkili Hukukun Uygulanması
b. Temsil İç İlişkisi Bakımından Sözleşmeyle Daha Sıkı İlişkili Hukukun Uygulanması
2. Temel Sözleşme Bulunmaması Durumunda Temsil İç İlişkisine Uygulanacak Hukuk
a. MÖHUK m. 30/1'de Kabul Edilen Bağlama Kuralının Maddi Hukukla Uyumsuzluğu
b. Doktrinde Yer Alan Görüşler
3. Uygulanacak Hukuk Konusunda Görüşümüz
a. Temsil İç İlişkisinde Hukuk Seçimi
b. Temsil İç İlişkisine Uygulanacak Hukuka İlişkin Objektif Bağlama Kuralı
IV. YETKİSİZ TEMSİLDE TEMSİLCİ ile TEMSİL OLUNAN ARASINDAKİ İLİŞKİ
V. MÖHUK M. 30/1'İN VASIFLANDIRILMASI ve KAPSAMIN BELİRLENMESİ
A. Kapsam
B. Vasıflandırma
Dördüncü Bölüm
Dış Temsil İlişkisine Uygulanacak Hukuk
I. GENEL OLARAK
II. DIŞ TEMSİL İLİŞKİSİNE UYGULANMAK ÜZERE TEKLİF EDİLEN BAĞLAMA NOKTALARI
A. Temsil İç İlişkisini Yöneten Hukuk
B. Temsil Olunanın İşyeri/Mutad Meskeni/Yerleşim Yeri Hukuku
C. Temsilcinin İşyeri/Mutad Meskeni/Yerleşim Yeri Hukuku
D. Esas Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk
E. İşlem Yeri Hukuku (Lex Loci Actus)
F. Yetkinin Etkisini Doğurduğu Yer Hukuku
III. MUKAYESELİ HUKUKTA DIŞ TEMSİL YETKİSİNE UYGULANACAK HUKUK
A. Anglo-Amerikan Hukuku
B. Kıta Avrupası Hukukları
IV. TÜRK HUKUKUNDA VE MUKAYESELİ HUKUKTA DIŞ TEMSİL İLİŞKİSİNE UYGULANACAK HUKUKUN TARAFLARCA SEÇİLMESİ
A. Genel Olarak
B. Hukuk Seçiminin Temsil Olunan Tarafından Tek Taraflı Yapılması
C. Hukuk Seçiminin Temsil Olunan ve Üçüncü Kişi Tarafından Karşılıklı İrade Beyanıyla Yapılması
D. Değerlendirme
V. TÜRK HUKUKUNDA TEMSİL DIŞ İLİŞKİSİNE UYGULANACAK HUKUK (MÖHUK M. 30/2-3)
A. Genel Olarak
B. MÖHUK m. 30'da Kabul Edilmiş Olan Bağlama Kuralları
1. Genel Olarak
2. Temsilcinin İşyeri Bağlama Noktası
a. Genel Olarak
b. İşyeri Bağlama Noktasının Tespiti
c. Temsilcinin Birden Çok İşyerine Sahip Olduğu Durumlarda Uygulanacak Hukukun Tespiti
3. Temsilcinin Fiilen Yetkisini Kullandığı Yer Bağlama Noktası
a. Genel Olarak
b. Yetkinin Fiilen Kullanıldığı Yer Bağlama Noktasına İlişkin Sübjektif Unsurlar
c. Yetkinin Fiilen Kullanıldığı Yerin Tespiti
4. Temsil Olunanın İşyeri Hukuku Bağlama Noktası
a. Genel Olarak
b. Temsil Olunanın İşyeri Bağlama Kuralının Uygulanma Koşulları
c. Temsil Olunanın İşyeri Hukukunun Bağlama Noktası Olarak Kabulünün Ortaya Çıkarttığı Sorunlar
aa.Genel Olarak
bb.Üçüncü Kişinin Bilgisinin Etki Doğurup Doğurmayacağı Sorunu
cc.Temsilcinin Yetkisini Temsil Olunanın İşyeri Dışında Kullanması
dd.Temsil Olunanın İşyeri Bulunmadığı Durumlarda Uygulanacak Hukuk
C. Dış Temsilde Uygulanacak Hukuka İlişkin Özel Bağlama Kuralları
1. Taşınmazlara İlişkin İşlemlerde Temsil Yetkisi
2. Borsa ve Müzayedelerde Yapılan İşlemlerde Temsil Yetkisi
VI. YETKİSİZ TEMSİL
A. Kavram ve Uygulanacak Hukuk
B. Temsil Olunan ile Üçüncü Kişi Arasındaki İlişki (Görünüş ve Katlanma Temsiline Uygulanacak Hukuk)
C. Temsilci ile Üçüncü Kişi Arasındaki İlişki
VII. MÖHUK M. 30/2-3'ÜN VASIFLANDIRILMASI ve KAPSAMIN BELİRLENMESİ
A. Kapsamın Belirlenmesi
1. Genel Olarak
2. Dış Temsil İlişkisine Uygulanacak Hukukun Kapsamı Dışında Kalan Konular
a. Esas Sözleşme ve İrade Sakatlıkları
b. Tüzel Kişilerin Temsili
B. Vasıflandırma
1. Genel Olarak
2. Temsil İlişkisinde Vasıflandırma Bakımından Özellik Taşıyan Konular
a. Birlikte Temsil
b. Temsilcinin Kendisiyle İşlem Yapması ve Çifte Temsil
c. Açıklama İlkesi (İlgili İçin Açık İşlem)
d. Alt Temsil ve İkame Temsil (Temsil Yetkisinin Devri)
e. Temsilin Mümkün Olup Olmadığı ve Özel Temsil Yetkisinin Gerekliliği
f. Temsil Yetkisinin Sona Ermesinin Etkisi
g. Görünüşte Temsil ve Katlanma Temsili
h. Onama
SONUÇ