Kültür varlıklarının ortaya çıkarılması ve bulunduğu ülkede korunması konusu önem arz etmektedir. Yasadışı şekilde ülke dışına çıkarılan kültür varlıkları artık bulundukları ülkenin hukuk sistemine dahil olmaktadır. Menşe ülke tarafından durumun fark edilmesi ile iade süreci başlatılmakta ve son çare olarak kaçırılan kültür varlığının iade edilmesi amacıyla dava açılmaktadır. Türkiye ise pek çok eski medeniyetin doğuşuna, gelişmesine, yayılmasına ve ortadan kalkmasına konumu itibariyle tanıklık etmiştir. Bu sayede Türkiye kültür varlıkları açısından her zaman zengin bir ülke olma özelliğini sürdürecektir. Bunun yansıması olarak varlığı bilinen veya bilinmeyen pek çok kültür varlığı ülke dışına çıkarılmakta çeşitli uyuşmazlıklara konu olmaktadır. Dolayısıyla kültür varlıklarına ilişkin uyuşmazlıkların yabancılık unsuru içermesi Türk hukukunu da yakından ilgilendirmektedir. Bu çalışma kültür varlıklarının korunmasını milletlerarası özel hukuk açısından ele almaktadır. Çalışma iki bölümden oluşmakta olup ilk bölümde, kültür varlıkları konusunda genel bilgiler verilmiş ve kültür varlıklarının korunmasına ilişkin temel düzenlemeler ile kültür varlıklarının mülkiyeti konusu ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde kültür varlıklarına ilişkin yabancılık unsuru içeren uyuşmazlıklar çeşitli yönleriyle incelenmiştir. Buna göre, yabancılık unsuru taşıyan kültür varlıklarına ilişkin uyuşmazlıkların vasıflandırılması ve kanunlar ihtilafının genel problemleri, doğrudan uygulanan kurallar, kamu düzeni ve atıf bağlamında incelenmiş ve devamında kültür varlıklarından doğan uyuşmazlıklara uygulanacak hukuk etraflıca ele alınmıştır. Son olarak yabancılık unsuru içeren kültür varlıklarına ilişkin uyuşmazlıklarda özellik arz eden, iyi niyetli alıcı tarafından kültür varlığının edinilmesi, kültür varlığına ilişkin uyuşmazlıklarda zamanaşımı ve kültür varlıklarının korunmasına ilişkin düzenlemelerin kamu hukuku karakteri haiz kurallar olduğu ve başka ülke mahkemesinde uygulanmasına ilişkin çekinceler ile kültür varlıklarına ilişkin davalarda mahkemelerin milletlerarası yetkisi konuları incelenmiştir.(ARKA KAPAKTAN)

 

İÇİNDEKİLER

 

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
KÜLTÜR VARLIKLARI KONUSUNDA GENEL BİLGİLER, TEMEL DÜZENLEMELER VE KÜLTÜR VARLIKLARININ MÜLKİYETİ
§ I. GENEL BİLGİLER
A. Tanım ve Kapsam
B. Kültür Varlıklarının Korunmasına İlişkin Düzenlemelerin Tarihsel Gelişimi
§ II. TEMEL DÜZENLEMELER
A. Türk Pozitif Hukukunda Kültür Varlıklarının Korunmasına İlişkin Düzenlemeler
B. Uluslararası Hukukta ve Karşılaştırmalı Hukukta Kültür Varlıklarının Korunmasına İlişkin Düzenlemeler
§ III. KÜLTÜR VARLIKLARININ MÜLKİYETİ SORUNU
A. Kültür Varlıklarının Mülkiyeti Konusunda Temel Yaklaşımlar
B. Kültür Varlıkları Üzerinde Milli Yasalar ile Kurulan Devlet Mülkiyeti

 

İKİNCİ BÖLÜM
YABANCILIK UNSURU İÇEREN KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARDA KANUNLAR İHTİLAFI MESELELERİ, ÖZELLİK ARZ EDEN BAZI HUSUSLAR VE YETKİ
§ I. SINIR AŞAN KÜLTÜR VARLIĞI HAREKETLİLİĞİ VE KANUNLAR İHTİLAFINA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARIN ORTAYA ÇIKMASI
A. Kültür Varlığının Yer Değiştirmesi
B. Kültür Varlığı Hareketliliğinin Sonucunda Uyuşmazlık Ortaya Çıkması
§ II. KANUNLAR İHTİLAFININ GENEL PROBLEMLERİ VE KÜLTÜR VARLIKLARI
A. Vasıflandırma
B. Doğrudan Uygulanan Kurallar
C. Kamu Düzeni
D. Atıf (Renvoi)
§ III. KÜLTÜR VARLIKLARINDAN DOĞAN UYUŞMAZLIKLARA UYGULANACAK HUKUK
A. Lex Rei Sitae-LRS
B. Lex Origins
C. Kültür Varlıklarına Özel Bağlama Kuralı: Lex Culturalis
§ IV. KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARDA İYİ NİYETLİ ALICININ KORUNMASI
A. Genel Olarak
B. Ulusal Hukukta İyiniyetli Alıcıların Korunması
C. Uluslararası Hukukta İyiniyetli Alıcılara İlişkin Düzenlemeler
D. Türk Hukukunda Durum
E. Değerlendirme
§ V. KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARDA ZAMANAŞIMI
A. Genel Olarak
B. Kültür Varlıklarına İlişkin Uyuşmazlıklarda Zamanaşımı
C. Türk Hukukunda Durum
D. Değerlendirme
§ VI. KAMU HUKUKU KARAKTERLİ YABANCI HUKUK KURALLARININ KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARDA UYGULANMASI
A. Genel Olarak
B. Yabancı Kamu Hukuku Kurallarının Başka Ülke Mahkemelerinde Etkisine Yönelik Uluslararası Kuruluşlar Tarafından Kabul Edilmiş Bazı Düzenlemeler
C. Devlet Mülkiyeti Öngören Yasalar ve İhracat Sınırlaması İçeren Yasalar
D. Farklı Ülkelerin Yaklaşımları ve Konunun Tartışıldığı Bazı Mahkeme Kararları
E. Değerlendirme
§ VII. KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARDA YETKİLİ MAHKEME
A. Genel Olarak
B. Uluslararası Hukukta Yetkiye İlişkin Düzenlemeler
C. Türk Mahkemelerinin Kültür Varlıklarına İlişkin Uyuşmazlıklarda Milletlerarası Yetkisi
SONUÇ

 

KAYNAKÇA