İngiltere'de tarımsal kapitalizmin oluşumunu yönetsel ve hukuksal pencereden inceleyen bu çalışma, ülke tarihinde müşterekler ile hukuk arasındaki ilişkiye tarihsel sosyoloji perspektifinden ışık tutmayı hedeflemektedir. İktisadi düzenin gelişimindeki ilkel birikim tartışmalarında temel bir öge olan çitleme olgusunu merkeze alan araştırmada arazilerin etrafını çitle çevirme pratiklerinin feodal sistemin çözülüşünden itibaren farklı tarihsel formlarla incelenmesi amaçlanmıştır. Tarımsal kapitalizme geçişe kadar örf ve adet hukuku yoluyla sürdürülen arazi kullanma pratikleri karşısında devlet hukukunun öne çıkarılması ise toplumsal sınıflar arasında "olan hukuk" ve "olması gereken hukuk" ayrımını bir problem olarak beraberinde getirmiştir. Sermayenin doğa varlıklarına yoğunlaşmasıyla bu durum, müşterek alanlardan yüzyıllardır faydalanan köylü ailelerin bu alanlara erişiminin modern hukuk düşüncesinde yasadışı olarak kodlanmasına yol açmıştır. Bu bağlamda arazi kullanım çatışmaları ve bu çatışmalara sebep olan bölgelerde topluluğun ortak yararlandığı doğal kaynaklar veya meralardaki kullanım mücadeleleri, tarımsal adalet tartışmalarıyla bağlantılı olarak kimi zaman mahkeme kayıtlarıyla, kimi zaman yasal düzenlemelerle görünür hale gelmiştir. İngiliz toplum tarihinde parlamento, XVIII. yüzyıldan itibaren bu sürece dahil olmuş ve çıkardığı yasalar yoluyla kontluk topraklarının o bölge sakinleri tarafından paylaşılmasına karar vermiştir. Bu paylaşımlar ise komisyonlar eliyle ve bölgenin en güçlü toprak sahiplerinin hakimiyetinde gerçekleştirilmiştir.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
NORMAN FEODALİZMİNİN OLUŞUMUNDA TARİHSEL UĞRAKLAR
1.1. ERKEN ORTAÇAĞ'DA ANGLO-SAXON İNGİLTERE
1.1.1. Roma Hakimiyetinden Cermen Akınlarına Britannia Toprakları
1.1.2. Hristiyanlık ve Viking İstilaları Karşısında Geç Anglo-Saxon İngiltere
1.2. ANGLO-NORMAN FEODALİZMİNİN İDARİ ve MALİ TEŞKİLAT YAPISI
1.2.1. Norman İngilteresi'nde Manor Sistemi ve Saxon Arazi Mülkiyeti
1.2.2. Saxonlardan Normanlara Toprak Mülkiyeti Türleri: Bookland, Loanland, Folkland
1.2.3. Domesday Book ve Norman Toprak Yönetiminde Rasyonelleşme
1.2.4. Norman Monarşisinde Merkeziyetçi Hukuk Arayışı: Common Law
1.3. ANGEVIN DÖNEMDE TOPRAK MÜLKİYETİNİN TOPLUMSAL YAPISI
1.3.1. Norman İngilteresi'nde Tarımsal Ekim: Açık Arazi Sistemi
1.3.2. İngiliz Kilisesi'nin Feodal İşlevi: Manastır Sistemi ve Tithe Vergisi
1.3.3. Magna Carta Libertatum: Sınıflar Arası Mücadele ve Hukuksal Gelişmeler
1.4. YÜN SAVAŞLARI, SINIFSAL MÜCADELE VE ERKEN ÇİTLEMELER DÖNEMİ
1.4.1. Magna Carta Sonrası Toprak Aristokrasisinin Değişimi ve Parlamento
1.4.2. İngiltere'de Koyun Yetiştiriciliği ve Yün İmalatının Toplumsal Tarihi
1.4.3. İngiltere'de Köylü Hareketlerinin Toplumsal Temelleri: Efendi ve Vergi
1.4.4. Geç Ortaçağ İngilteresi'nde Erken Çitlemelerin Toplumsal Dinamikleri
İKİNCİ BÖLÜM
XV.-XVII. YÜZYILLAR ARASI İNGİLTERE'DE TOPRAK MÜLKİYETİNİN VE ARAZİ SAHİPLİĞİNİN TOPLUMSAL DEĞİŞİMİ
2.1. TUDOR YÜZYILINDA İDARİ VE TARIMSAL DÖNÜŞÜM
2.1.1. Tudor Döneminde İdari Dönüşümün Toprak Mülkiyetine Etkisi
2.1.2. İngiltere'de Serflik İlişkilerinin Çözülmesi ve Toplumsal Sonuçları
2.1.3. 1536 Reformasyonu ve Manastır Topraklarına El Konulması
2.1.4. Copyhold-Freehold Ayrımı ve Yeoman Topluluklarının Oluşumu
2.1.5. Erken Modern Dönem İngiliz Kırsalında Toprak Islahı ve Ticari Tarımın Gelişimi
2.1.6. İnsan Yiyen Koyunlar: Tudor Dönemi Çitlemeleri, İsyanlar ve Kraliyet Politikaları
2.2. XVII. YÜZYIL İNGİLTERESİ'NDE TOPRAK, YÜN VE TOPLUMSAL MÜCADELE
2.2.1. Stuart Hanedanlığı'nın Yün Politikaları ve Ham Yün İhraç Yasağı
2.2.2. Levellers ve Diggers Hareketlerinde Toprak Mülkiyeti ve Çitlemelere Tepkiler
2.2.3. XVII. Yüzyılda İngiliz Lonca Sistemi, Manifaktür ve Dışa İş Verme Sistemi (Putting-Out System)
2.2.4. Tory ve Whig Çatışmasının Sınıfsal Kökenleri ve Mülkiyet Dağılımındaki Rolleri
2.2.5. Stuart Döneminde Dokuma Endüstrisinin Çitleme Gereksinimi
2.3. İNGİLİZ İÇ SAVAŞI'NDAN 1688 ŞANLI DEVRİMİ'NE TOPRAK MÜCADELESİ
2.3.1. 1640 İngiliz Devrimi ve Parlamentoda Hakimiyet İlişkileri
2.3.2. Interregnum Sonrası Tarımsal Kapitalist Ekonomiye Geçiş ve Devlet Arazilerinin Özelleştirilmesi
2.3.3. Monarşi, Parlamento ve Common Law Ekseninde İngiliz Toprak Sahipliğinin Kapitalistleşmesi
2.3.4. Şanlı Devrim'in Çitleme Hareketinin Önünü Açan Etkisi: Özel Mülkiyete Müdahale Etmeme İlkesinin Kabulü
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TARIMSAL DEVRİM VE PARLAMENTO İLİŞKİSİ EKSENİNDE ÇİTLEME YASALARI, DEVLET HUKUKU VE YASAL DEĞİŞİM
3.1. GEÇ STUART DÖNEMİ GELİŞMELERİ VE TARIMDA DÖNÜŞÜM
3.1.1. 1688-1714 Geç Stuart Hanedanı Gelişmeleri ve Tarım-Sermaye İlişkileri
3.1.2. XVIII. Yüzyıl İngiliz Tarımında Yasal Değişiklikler ve 1723 Tarihli The Black Act
3.1.3. Tarımsal Çalışma ve Hukukun Kesişimi: Yasa ve Görenek İkilemi
3.2. İNGİLTERE'DE ENDÜSTRİ DEVRİMİNİN YENİ İŞ İLİŞKİLERİNE ETKİSİ
3.2.1. İlk Fabrikalar-İlk İşçiler ve Kırsal Alanda Nüfus Hareketleri
3.2.2. Yeni "Tarımsal Adalet" ve Fikir Dünyasındaki İzleri
3.2.3. Dokuma Endüstrisinde İngiliz Hâkimiyeti ve Artan Yün İhtiyacı
3.3. ENCLOSURE ACT DÖNEMİ ve TOPRAK PAYLAŞIMLARI
3.3.1. Parlamento Tarafından Çıkarılan Çitleme Kanunları (Enclosure Acts) ve Çitleme Kayıtları
3.3.2. Çitleme Komisyonları: Planlar, Tutanaklar ve İşlevleri
3.3.3. Çit Sökmeler ve Cezalandırma Pratikleri: Kırsalda ve Kentte Topraksızlar (Squatters), İşgal ve Direniş
3.3.4. Hak Temelli Dönüşüm Bakımından İngiliz Çitlemeleri
SONUÇ
KAYNAKÇA
EKLER