İnsan hakları ile zor, silah kullanma veya en genel anlamıyla şiddet, ontolojik olarak birbirine uydurulabilen kavramlar değildir. Ancak şiddet araçlarının tekelleşmesi sonucu şiddet kullanma yetkisi devlete "devredildiğinden" beri insan hakları ve devletin zor aygıtları arasında bir sınır mücadelesi süregelmektedir. Bu bağlamda devletin insan hakları sicilini en sahih ortaya koyan alan, devletin zor aygıtı olan polisin zor ve silah kullandığı fiillerdir. Yaşama hakkı, işkence yasağı gibi en "ilksel" haklara yapılan müdahalelerin ortadan kaldırılması için öncelikle polisin "çıplak" zor gücünün hukuki olarak sınırlarını çizmek gerekir. Çalışmada amaçlanan, polisin zor ve silah kullanma yetkisini kullanırken neden olduğu insan hakları ihlallerinin minimize edilmesine yönelik hukuki araçların araştırılmasıdır. Bu araştırma devletin şiddet tekeli ve egemenlik nosyonuna dair kuramsal ve tarihsel bir incelemeyle başlayıp, polisin zor ve silah kullanma yetkisinin kapsamı, koşulları ve sınırlarını ortaya koyarak, nihayet polisin zor ve silah kullanma yetkisine ilişkin fiilleriyle neden olduğu insan hakları ihlalleri karşısında hem polisin hem de devletin sorumluluğunun kapsamının belirlenmesinden oluşmaktadır.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
1. POLİSİN DEVLETLE PARALEL TARİHSEL DÖNÜŞÜMÜ
1.1. MODERN DEVLET VE POLİSLİĞİN ORTAYA ÇIKIŞI
1.1.1. Polis Kavramı
1.1.2. Avrupa'da Polisliğin Ortaya Çıkışı
1.1.3. Güvenlik Kavramı ve Polis
1.1.4. Şiddet Tekeli ve Polis
1.1.5. Egemenlik ve Polis
1.1.6. Osmanlı Devleti'nde Polisliğin Ortaya Çıkışı
1.1.7. Türkiye'de Cumhuriyet Döneminde Polis
1.2. NEOLİBERAL DÖNEMDE POLİSLİĞİN DÖNÜŞEN İÇERİĞİ
1.2.1. Neoliberal Dönemin ve Türkiye'de Polislik Faaliyetinin Anahtar Kavramı: Takdir Yetkisi
1.2.2. Polislik Faaliyetinin Takdir Yetkisine Açılan Kapısı ve Öngörülemeyen Amacı: Kamu Düzeni
İKİNCİ BÖLÜM
2. POLİSİN ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİ VE KAPSAMI
2.1. POLİSİN ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİ
2.1.1. Zor Kullanma Yetkisi
2.1.2. Silah Kullanma Yetkisi
2.1.3. "Mahalli Polis" Olarak Çarşı ve Mahalle Bekçilerinin Zor ve Silah Kullanma Yetkisi
2.1.4. Güvenlik Hizmetlerinde Bir "İstisna Hali" Olarak Özel Güvenliğin Zor ve Silah Kullanma Yetkisi
2.2. ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİNİN SINIRLARI
2.2.1. Kanunilik ve Kanun Kalitesi
2.2.2. Zorunluluk ve Mutlak Gereklilik
2.2.3. Ölçülülük ve Orantılılık
2.2.4. Hakkın Özüne Dokunma Yasağı
2.2.5. Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
3. POLİSİN ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİNDEN KAYNAKLANAN SORUMLULUĞU
3.1. POLİSİN ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİNDEN KAYNAKLANAN ULUSAL SORUMLULUĞU
3.1.1. Polisin Zor ve Silah Kullanma Yetkisinden Kaynaklanan İdari Sorumluluk
3.1.2. Zor ve Silah Kullanma Yetkisinden Kaynaklanan Cezai Sorumluluk
3.1.3. Polisin Zor ve Silah Kullanma Yetkisinden Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk
3.1.4. Anayasa Mahkemesi'ne Bireysel Başvuru Yoluyla Denetim
3.2. AİHM KARARLARI IŞIĞINDA POLİSİN ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİNDEN KAYNAKLANAN ULUSLARARASI HUKUK SORUMLULUĞU
3.2.1. AİHS ve Polisin Zor ve Silah Kullanma Yetkisi
3.2.2. Gözaltındaki veya Devletin Gözetimi Altındaki Kişiler Bakımından Devletin Sorumluluğu
3.2.3. Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkının Kullanımı Sırasında Zor ve Silah Kullanmadan Dolayı Devletin Sorumluluğu
3.2.4. Biber Gazı ve Benzeri Kimyasal Gazların Kullanımından Dolayı Devletin Sorumluluğu
3.2.5. Güvenlik Güçleri Tarafından Gerçekleştirilen Operasyonlar Sırasında Zor ve Silah Kullanmadan Dolayı Devletin Sorumluluğu
3.2.6. Yakalama Sırasında Zor ve Silah Kullanmadan Dolayı Devletin Sorumluluğu
3.2.7. Dur İhtarına Uyulmaması Neticesinde Zor ve Silah Kullanmadan Dolayı Devletin Sorumluluğu
3.2.8. Devletin Etkili ve Yeterli Soruşturma Yükümlülüğü
3.3. POLİSİN ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİNE İLİŞKİN YARGI DIŞI DENETİM USULLERİ
3.3.1. İdari Denetim
3.3.2. Parlamento Denetimi
3.3.3. Kolluk Gözetim Komisyonu Aracılığıyla Denetim
SONUÇ
KAYNAKÇA