Uyuşmazlıkların devlet yargısı dışındaki yöntemlerle çözümü günümüzde hukuk sistemleri içerisinde giderek daha fazla karşılık bulurken, değişik ihtiyaçlar doğrultusunda çeşitlenen bu usullerle ilgili olarak birbiriyle iç içe geçen birçok hukuki kavram kullanılmasının doğurduğu karışıklık, bu yöntemlere ilişkin düzenlemelerin kapsamının ve birbirinden farklı usuller arasındaki ilişkinin tespit edilmesini gerekli kılmaktadır. Bu çalışmada incelenen yöntemler, Türk hukukunda mevzuat içerisinde dağınık bir şekilde yer alan düzenlemelerle öngörülmüş bulunan, öngörüldükleri düzenlemelerde tahkimle ilişkili ifadeler yer alan yöntemlerdir. Uzun bir liste halinde ortaya çıkan söz konusu uyuşmazlık çözüm yolları, çalışmada "biçimsel olarak tahkime benzeyen uyuşmazlık çözüm yolları" ve "fonksiyonel olarak tahkime benzeyen uyuşmazlık çözüm yolları" olarak yapılan bir ayrım doğrultusunda, uyuşmazlık çözüm yolunun kaynağı, uyuşmazlık çözümüne yetkilendirilen makam, ilgili usule başvurunun doğurduğu sonuçlar ve kararların hüküm ve sonuçları açılarından ayrı ayrı incelenmiştir.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
ÖZEL HUKUK UYUŞMAZLIKLARININ DEVLET YARGISI DIŞINDA ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ
1. UYUŞMAZLIK VE UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ KAVRAMLARI
1.1. Uyuşmazlık
1.2. Uyuşmazlık Çözümü
2. UYUŞMAZLIKLARIN DEVLET YARGISI DIŞINDA ÇÖZÜMÜ
2.1. Devlet Yargısı Dışındaki Uyuşmazlık Çözümü ve Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Kavramı
2.2. Devlet Yargısı Dışındaki Uyuşmazlık Çözüm Yollarının Tasnifi
2.3. Devlet Yargısı Dışındaki Uyuşmazlık Çözümünde Elverişlilik
2.4. Uyuşmazlıkların Devlet Mahkemeleri Dışında Çözülmesinin Olumlu ve Olumsuz Yönleri
3. TÜRK HUKUKUNDA ÖZEL HUKUK UYUŞMAZLIKLARININ DEVLET MAHKEMELERİ DIŞINDA ÇÖZÜMÜNE İLİŞKİN YÖNTEMLER
3.1. Dostane Yöntemler
3.2. Tahkim ve Tahkim Benzeri Yöntemler
3.3. Tahkim ve Tahkim Benzeri Yöntemlerle Dostane Yöntemler Arasındaki Farklar
İKİNCİ BÖLÜM
POZİTİF HUKUKUMUZDA TAHKİM VE TAHKİM BENZERİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI
1. TAHKİM KAVRAMI VE TAHKİM TÜRLERİ
1.1. Tahkim Kavramı ve Tahkimin Gelişimi
1.2. Tahkimin Kaynağı
1.3. Tahkimin Niteliği
1.4. Tahkim Türleri
2. TAHKİM VE TAHKİM BENZERİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLU ÖNGÖREN YASAL DÜZENLEMELER
2.1. Tahkime İlişkin Genel Düzenlemeler
2.2. Tahkim Benzeri Uyuşmazlık Çözüm Yolu Öngören Düzenlemeler
3. TAHKİM ve TAHKİM BENZERİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARINDA YETKİLİ MAKAMIN ÖZELLİKLERİ
3.1. Yargı Fonksiyonu Yerine Getirmesi
3.2. Bağımsızlığının ve Tarafsızlığının Sağlanması
4. TAHKİM ve TAHKİM BENZERİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARINDA BAŞVURUNUN SONUÇLARI
5. TAHKİM ve TAHKİM BENZERİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARINDA KARARLARIN HÜKÜM VE SONUÇLARI
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BİÇİMSEL OLARAK TAHKİME BENZEYEN UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARININ TESPİTİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ
1. ÖZEL HUKUK UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNE İLİŞKİN İDARİ NİTELİKLİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ YOLLARI
1.1. Borsa İşlemlerinden Doğan Uyuşmazlıkların Borsa Yönetim Kurulu Tarafından Çözülmesi
1.2. Borsa İşlemleri Dışındaki Sermaye Piyasası Faaliyetlerinden Doğan Uyuşmazlıkların TSPB Müşteri Uyuşmazlıkları Hakem Heyeti Tarafından Çözülmesi
1.3. Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği Bireysel Müşteri Hakem Heyetleri
1.4. Genel Üst Seviye (Jenerik) Alan Adı Uyuşmazlıklarının Çözümü (ICANN Alan Adı Uyuşmazlık Çözüm Usulü)
1.5. tr Ülke Kodunu İçeren Alan Adı Uyuşmazlıklarının Çözümü
1.6. Boşalan Noterliklere Ait Daire ve Eşyanın Devri Konusunda Çıkan Uyuşmazlıkların Noter Odası Tarafından Halli
1.7. 3039 Sayılı Çeltik Ekimi Kanunu'nda Öngörülen Uyuşmazlık Çözüm Usulü
1.8. Ara Değerlendirme
2. BELİRLİ OLGULARIN, VAKIALARIN TESPİTİ YA DA İSPATINA İLİŞKİN USULLER
2.1. Hakem Dispeççi
2.2. Hakem Bilirkişi
2.3. Toplu İş Uyuşmazlıklarının Yüksek Hakem Kurulu Tarafından Çözümü
2.4. Ara Değerlendirme
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
FONKSİYONEL OLARAK TAHKİME
BENZEYEN UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARININ TESPİTİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ
1. TÜKETİCİ HAKEM HEYETİ
1.1. Kaynağı
1.2. Uygulama Alanı
1.3. Yetkili Makam (Tüketici Hakem Heyetleri)
1.4. Başvuru ve Başvurunun Sonuçları
1.5. Çalışma Usulü
1.6. HMK Hükümlerinin Uygulanması
1.7. Kararlar ve Kararlara Karşı Kanun Yolları
1.8. Tüketici Hakem Heyetlerince Uyuşmazlık Çözümünün Niteliği
2. HAL HAKEM HEYETİ
2.1. Kaynağı
2.2. Uygulama Alanı
2.3. Yetkili Makam (Hal Hakem Heyetleri)
2.4. Başvuru ve Başvurunun Sonuçları
2.5. Çalışma Usulü
2.6. HMK Hükümlerinin Uygulanması
2.7. Kararlar ve Kararlara Karşı Kanun Yolları
2.8. Hal Hakem Heyetlerince Uyuşmazlık Çözümünün Niteliği
3. SİGORTACILIKTA TAHKİM
3.1. Kaynağı
3.2. Uygulama Alanı
3.3. Yetkili Makam (Sigorta Tahkim Komisyonları)
3.4. Başvuru ve Başvurunun Sonuçları
3.5. Çalışma Usulü
3.6. HMK Hükümlerinin Uygulanması
3.7. Kararlar ve Kararlara Karşı Kanun Yolları
3.8. Sigorta Tahkiminin Niteliği
4. TÜRKİYE FUTBOL FEDERASYONU TAHKİM KURULU NEZDİNDE UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ
4.1. Kaynağı
4.2. Uygulama Alanı
4.3. Yetkili Makam (TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu ve TFF Tahkim Kurulu)
4.4. Başvuru ve Başvurunun Sonuçları
4.5. Çalışma Usulü
4.6. HMK Hükümlerinin Uygulanması
4.7. Kararlar ve Kararlara Karşı Kanun Yolları
4.8. TFF Tahkiminin Niteliği
5. UMUMİ MÜLHAK VE HUSUSİ BÜTÇELERLE İDARE EDİLEN DAİRELER VE BELEDİYELERLE SERMAYESİNİN TAMAMI DEVLETE VEYA BELEDİYE VEYA HUSUSİ İDARELERE AİT DAİRE VE MÜESSESELER ARASINDAKİ İHTİLAFLARIN TAHKİM YOLU İLE ÇÖZÜMÜ
5.1. Kaynağı
5.2. Uygulama Alanı
5.3. Yetkili Makam
5.4. Başvuru ve Başvurunun Sonuçları
5.5. Çalışma Usulü
5.6. HMK Hükümlerinin Uygulanması
5.7. Kararlar ve Kararlara Karşı Kanun Yolları
5.8. 3533 Sayılı Kanun'un Öngördüğü Hakem Sisteminin Niteliği
6. YÜRÜRLÜĞÜ SONA ERMİŞ UYGULAMALAR
6.1. Avukatlık Kanunu m. 167 Çerçevesinde Uyuşmazlık Çözümü
6.2. Köy İhtiyar Meclisi
6.3. Tütün ve Tütün İnhisarı Hakkındaki 3437 Sayılı Kanun
SONUÇ
KAYNAKÇA
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
ÖZEL HUKUK UYUŞMAZLIKLARININ DEVLET YARGISI DIŞINDA ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ
1. UYUŞMAZLIK VE UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ KAVRAMLARI
1.1. Uyuşmazlık
1.2. Uyuşmazlık Çözümü
2. UYUŞMAZLIKLARIN DEVLET YARGISI DIŞINDA ÇÖZÜMÜ
2.1. Devlet Yargısı Dışındaki Uyuşmazlık Çözümü ve Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Kavramı
2.2. Devlet Yargısı Dışındaki Uyuşmazlık Çözüm Yollarının Tasnifi
2.3. Devlet Yargısı Dışındaki Uyuşmazlık Çözümünde Elverişlilik
2.4. Uyuşmazlıkların Devlet Mahkemeleri Dışında Çözülmesinin Olumlu ve Olumsuz Yönleri
3. TÜRK HUKUKUNDA ÖZEL HUKUK UYUŞMAZLIKLARININ DEVLET MAHKEMELERİ DIŞINDA ÇÖZÜMÜNE İLİŞKİN YÖNTEMLER
3.1. Dostane Yöntemler
3.2. Tahkim ve Tahkim Benzeri Yöntemler
3.3. Tahkim ve Tahkim Benzeri Yöntemlerle Dostane Yöntemler Arasındaki Farklar
İKİNCİ BÖLÜM
POZİTİF HUKUKUMUZDA TAHKİM VE TAHKİM BENZERİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI
1. TAHKİM KAVRAMI VE TAHKİM TÜRLERİ
1.1. Tahkim Kavramı ve Tahkimin Gelişimi
1.2. Tahkimin Kaynağı
1.3. Tahkimin Niteliği
1.4. Tahkim Türleri
2. TAHKİM VE TAHKİM BENZERİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLU ÖNGÖREN YASAL DÜZENLEMELER
2.1. Tahkime İlişkin Genel Düzenlemeler
2.2. Tahkim Benzeri Uyuşmazlık Çözüm Yolu Öngören Düzenlemeler
3. TAHKİM ve TAHKİM BENZERİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARINDA YETKİLİ MAKAMIN ÖZELLİKLERİ
3.1. Yargı Fonksiyonu Yerine Getirmesi
3.2. Bağımsızlığının ve Tarafsızlığının Sağlanması
4. TAHKİM ve TAHKİM BENZERİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARINDA BAŞVURUNUN SONUÇLARI
5. TAHKİM ve TAHKİM BENZERİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARINDA KARARLARIN HÜKÜM VE SONUÇLARI
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BİÇİMSEL OLARAK TAHKİME BENZEYEN UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARININ TESPİTİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ
1. ÖZEL HUKUK UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNE İLİŞKİN İDARİ NİTELİKLİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ YOLLARI
1.1. Borsa İşlemlerinden Doğan Uyuşmazlıkların Borsa Yönetim Kurulu Tarafından Çözülmesi
1.2. Borsa İşlemleri Dışındaki Sermaye Piyasası Faaliyetlerinden Doğan Uyuşmazlıkların TSPB Müşteri Uyuşmazlıkları Hakem Heyeti Tarafından Çözülmesi
1.3. Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği Bireysel Müşteri Hakem Heyetleri
1.4. Genel Üst Seviye (Jenerik) Alan Adı Uyuşmazlıklarının Çözümü (ICANN Alan Adı Uyuşmazlık Çözüm Usulü)
1.5. tr Ülke Kodunu İçeren Alan Adı Uyuşmazlıklarının Çözümü
1.6. Boşalan Noterliklere Ait Daire ve Eşyanın Devri Konusunda Çıkan Uyuşmazlıkların Noter Odası Tarafından Halli
1.7. 3039 Sayılı Çeltik Ekimi Kanunu'nda Öngörülen Uyuşmazlık Çözüm Usulü
1.8. Ara Değerlendirme
2. BELİRLİ OLGULARIN, VAKIALARIN TESPİTİ YA DA İSPATINA İLİŞKİN USULLER
2.1. Hakem Dispeççi
2.2. Hakem Bilirkişi
2.3. Toplu İş Uyuşmazlıklarının Yüksek Hakem Kurulu Tarafından Çözümü
2.4. Ara Değerlendirme
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
FONKSİYONEL OLARAK TAHKİME
BENZEYEN UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARININ TESPİTİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ
1. TÜKETİCİ HAKEM HEYETİ
1.1. Kaynağı
1.2. Uygulama Alanı
1.3. Yetkili Makam (Tüketici Hakem Heyetleri)
1.4. Başvuru ve Başvurunun Sonuçları
1.5. Çalışma Usulü
1.6. HMK Hükümlerinin Uygulanması
1.7. Kararlar ve Kararlara Karşı Kanun Yolları
1.8. Tüketici Hakem Heyetlerince Uyuşmazlık Çözümünün Niteliği
2. HAL HAKEM HEYETİ
2.1. Kaynağı
2.2. Uygulama Alanı
2.3. Yetkili Makam (Hal Hakem Heyetleri)
2.4. Başvuru ve Başvurunun Sonuçları
2.5. Çalışma Usulü
2.6. HMK Hükümlerinin Uygulanması
2.7. Kararlar ve Kararlara Karşı Kanun Yolları
2.8. Hal Hakem Heyetlerince Uyuşmazlık Çözümünün Niteliği
3. SİGORTACILIKTA TAHKİM
3.1. Kaynağı
3.2. Uygulama Alanı
3.3. Yetkili Makam (Sigorta Tahkim Komisyonları)
3.4. Başvuru ve Başvurunun Sonuçları
3.5. Çalışma Usulü
3.6. HMK Hükümlerinin Uygulanması
3.7. Kararlar ve Kararlara Karşı Kanun Yolları
3.8. Sigorta Tahkiminin Niteliği
4. TÜRKİYE FUTBOL FEDERASYONU TAHKİM KURULU NEZDİNDE UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ
4.1. Kaynağı
4.2. Uygulama Alanı
4.3. Yetkili Makam (TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu ve TFF Tahkim Kurulu)
4.4. Başvuru ve Başvurunun Sonuçları
4.5. Çalışma Usulü
4.6. HMK Hükümlerinin Uygulanması
4.7. Kararlar ve Kararlara Karşı Kanun Yolları
4.8. TFF Tahkiminin Niteliği
5. UMUMİ MÜLHAK VE HUSUSİ BÜTÇELERLE İDARE EDİLEN DAİRELER VE BELEDİYELERLE SERMAYESİNİN TAMAMI DEVLETE VEYA BELEDİYE VEYA HUSUSİ İDARELERE AİT DAİRE VE MÜESSESELER ARASINDAKİ İHTİLAFLARIN TAHKİM YOLU İLE ÇÖZÜMÜ
5.1. Kaynağı
5.2. Uygulama Alanı
5.3. Yetkili Makam
5.4. Başvuru ve Başvurunun Sonuçları
5.5. Çalışma Usulü
5.6. HMK Hükümlerinin Uygulanması
5.7. Kararlar ve Kararlara Karşı Kanun Yolları
5.8. 3533 Sayılı Kanun'un Öngördüğü Hakem Sisteminin Niteliği
6. YÜRÜRLÜĞÜ SONA ERMİŞ UYGULAMALAR
6.1. Avukatlık Kanunu m. 167 Çerçevesinde Uyuşmazlık Çözümü
6.2. Köy İhtiyar Meclisi
6.3. Tütün ve Tütün İnhisarı Hakkındaki 3437 Sayılı Kanun
SONUÇ
KAYNAKÇA