Reforme tahkik sistemi üzerine kurulu olan günümüz ceza muhakemesi, etkin soruşturma ve hızlı kovuşturmayı hedefleyen kurallardan müteşekkildir. Zaman içerisinde, tüm ceza uyuşmazlıkları bakımından bu iki hedefe ulaşmanın mümkün olmadığının anlaşılması ile söz konusu uyuşmazlıklardan bazılarına matuf olmak kaydıyla muhakemenin daha hızlı halline yönelik yeni yöntem arayışları ortaya çıkmıştır. Seri muhakeme usulü, bu yöntemlerden biridir. Kovuşturmanın tamamen ortadan kaldırıldığı seri muhakemenin, meşruiyet zemini ve genel muhakeme sisteminde geçerli olan ilkelerle uyumu tartışmalıdır. Ceza Muhakemesi Hukukunda Seri Muhakeme Usulü başlıklı bu çalışma, asli olarak söz konusu tartışmalar çerçevesinde gündeme gelen teorik ve tatbikata ilişkin meselelerin, karşılaştırmalı hukukun da dikkate alındığı özgün bir bakış açısıyla değerlendirilmesi amacını taşımaktadır.
Ayrıca seri muhakemenin uygulanmasına ilişkin olup genel muhakeme kuralları açısından önem arz eden birçok konu, ilgili başlıklar altında açıklanmaya gayret edilmiştir.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL ESASLAR
I. Genel Hatlarıyla Tarihsel Süreçte Ceza Hukukunda Yaşanan Dönüşüm
A. İtham Sisteminden Tahkik Sistemine Geçiş
B. Aydınlanma Düşüncesi ve Reforme Tahkik Sisteminin Kabulü
C. XX'nci Yüzyılın Sonlarına Kadarki Süreçte Yaşanan Dönüşüm
II. Terim
A. Genel Muhakeme Usulüne İlişkin Terim Tartışması
B. Seri Muhakeme Teriminin Uygunluğu
III. Hukuki Nitelik
A. Seri Muhakemenin Hukuki Niteliği
B. Fraksiyonel Diğer Bazı Tartışmalar
IV. Seri Muhakeme Usulünün İhdas Nedenleri
A. Amaç
B. Ekonomik Sebepler: "Mali Kaynak Tasarrufu"
C. Zorlayıcı Bir Sebep: "CMK ile Öngörülen Sistemin Beklendiği Şekilde Çalışmaması"
D. Değerlendirme
V. Fonksiyon
A. Muhakemenin Kısaltılması, Basitleştirilmesi, Hızlandırılması
B. Hapis Cezasına Alternatif Kurumların Hızlıca Tatbiki: "Ceza Muhakemesinin Formalitelerden Arındırılması"
C. Avrupa Ülkelerinin Ceza Adaleti Sistemlerinin Yakınlaştırılması
D. Şüpheli Açısından Muhakemenin Bazı Dezavantajlarının Ortadan Kaldırılması
E. Delil Kaybı Riskinin Azaltılması
İKİNCİ BÖLÜM
MEŞRUİYET ZEMİNİ
I. Kapsam
II. Habermas'ın İletişimsel Eylem Kuramı (=Theorie des kommunikativen Handelns) ve Söylem Etiği (=Diskursethik)
A. Genel Olarak
B. Seri Muhakeme Yönünden
III. Şekli ve Maddi Yaklaşımlar Nazarında
A. Genel Olarak
B. Şekli Yaklaşım: "Hukuki Pozitivizm"
C. Maddi Yaklaşım: "Şüphelinin Kabulü"
IV. Çabukluk İlkesi Yönünden
A. Çabukluk İlkesinin Sübjektif Yönü: "Şüpheli-Sanık Haklarını Koruma Fonksiyonuna İlişkin Çerçeve"
B. Çabukluk İlkesinin Objektif Yönü: "Ceza Adaletinin İşlevselliği Bağlamında, Kamusal Çıkarların ve Usul Ekonomisinin Meşruiyet Zemini Olarak Kabulü Meselesi"
C. Çabukluk İlkesine İlişkin Değerlendirme
V. Kanun Koyucunun, Ceza Muhakemesi Hukukuna Özgü Tercihi
A. Adaletin Sağlanmasına Dair Mülahazalar: "Maddi Adalet-Usul Adaleti ve Ceza Muhakemesinin Özerkliği"
B. Ceza Muhakemesinin Araçsallığı
C. Hukuki Barışın Sağlanması Amacı Bağlamında, Ceza Muhakemesi Hukukunun Maddi Ceza Hukukundan Ayrılması
D. Değerlendirme
VI. Görüşümüz
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KARŞILAŞTIRMALI HUKUK
I. Kıta Avrupası'nda, Ceza Uyuşmazlığının Halline İlişkin Özel Yöntemler
A. Genel Olarak
B. Savcının Değişen Rolü
II. Karşılaştırmalı Hukukun Genel Esasları Çerçevesinde, Seri Muhakeme Usulünün İhdası
A. Genel Olarak
B. Dil ve Metodoloji
C. Hukuk Sisteminin Etkisi
D. Fonksiyonel Karşılaştırmalı Hukuk
E. Seri Muhakeme Yönünden Değerlendirme
III. Madde Gerekçesinde, Seri Muhakeme ile Benzerliğine Atıf Yapılan Usuller
A. Hüküm Anlaşması (=Verständigung zwischen Gericht und Verfahrensbeteiligten, § 257c StPO)
B. Suçunu Kabul Edenlerin Yargılanması (=Comparution sur reconnaissance préalable de culpabilité)
IV. Karşılaştırmalı Hukukta Seri Muhakeme Benzeri Modeller
A. Kapsam: "Ceza Kararnamesi Usulü"
B. Örnek Uygulamalar Nazarında Ceza Kararnamesi Modelleri
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SERİ MUHAKEME USULÜ
I. Genel Olarak
II. Seri Muhakemenin Genel Hükümleri
A. Ön Koşul: "Muhakeme Engeli Bulunmamalıdır"
B. Seri Muhakeme, Kural Olarak Soruşturma Evresinde Uygulanabilir
C. Soruşturma Konusu Suç, Seri Muhakeme Kapsamında Olmalıdır
D. Soruşturma Evresi Sonunda, Yeterli Şüpheye Ulaşılmış Olmalıdır
E. Şüpheliye Ulaşılmış Olmalıdır
F. Şüpheli, Bilgilendirilmiş Olmalıdır
G. Şüpheli, Seri Muhakemenin Uygulanmasını Müdafi Huzurunda Kabul Etmiş Olmalıdır
H. Seri Muhakemenin İcrası Sırasında Yeni Delil Ortaya Çıkması
III. Seri Muhakemenin Uygulanmayacağı Haller
A. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda, Şeriklerin Seri Muhakemeyi Kabul Etmemesi
B. Akıl Hastalığı, Yaş Küçüklüğü, Sağır ve Dilsizlik Hallerinden Birinin Mevcudiyeti
C. Kapsama Giren Bir Suçun, Kapsam Dışı Başka Bir Suçla Birlikte İşlenmesi
IV. Seri Muhakemenin Uygulanması
A. Genel Olarak
B. Yaptırımın Belirlenmesi
C. Talepname
D. Talepnamenin Denetimi
E. Hükmün Kurulması
V. Seri Muhakemeye Özgü Delil Telakkisi Yasağı
VI. Kanun Yolu
A. Seri Muhakeme Sonucunda Kurulan Hükme İtiraz
B. Hükmün, Olağanüstü Kanun Yolları Çerçevesinde Denetimi
BEŞİNCİ BÖLÜM
İLKELER NAZARINDA SERİ MUHAKEME USULÜ
I. Adil Yargılama İlkesi Nazarında
A. Genel Olarak
B. Kısaltılmış Muhakeme Usullerinin, Adil Yargılamaya Uygunluğuna İlişkin Kriterler
C. Seri Muhakeme Yönünden Değerlendirme
II. Ceza Sorumluluğuna Etki Eden Temel İlkeler Nazarında
A. Kapsam
B. Kusur İlkesi
C. Vicdani Kanaate Göre Hüküm Verme Zorunluluğu
D. Maddi Gerçeğin Araştırılması İlkesi
SONUÇ
KAYNAKÇA
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL ESASLAR
I. Genel Hatlarıyla Tarihsel Süreçte Ceza Hukukunda Yaşanan Dönüşüm
A. İtham Sisteminden Tahkik Sistemine Geçiş
B. Aydınlanma Düşüncesi ve Reforme Tahkik Sisteminin Kabulü
C. XX'nci Yüzyılın Sonlarına Kadarki Süreçte Yaşanan Dönüşüm
II. Terim
A. Genel Muhakeme Usulüne İlişkin Terim Tartışması
B. Seri Muhakeme Teriminin Uygunluğu
III. Hukuki Nitelik
A. Seri Muhakemenin Hukuki Niteliği
B. Fraksiyonel Diğer Bazı Tartışmalar
IV. Seri Muhakeme Usulünün İhdas Nedenleri
A. Amaç
B. Ekonomik Sebepler: "Mali Kaynak Tasarrufu"
C. Zorlayıcı Bir Sebep: "CMK ile Öngörülen Sistemin Beklendiği Şekilde Çalışmaması"
D. Değerlendirme
V. Fonksiyon
A. Muhakemenin Kısaltılması, Basitleştirilmesi, Hızlandırılması
B. Hapis Cezasına Alternatif Kurumların Hızlıca Tatbiki: "Ceza Muhakemesinin Formalitelerden Arındırılması"
C. Avrupa Ülkelerinin Ceza Adaleti Sistemlerinin Yakınlaştırılması
D. Şüpheli Açısından Muhakemenin Bazı Dezavantajlarının Ortadan Kaldırılması
E. Delil Kaybı Riskinin Azaltılması
İKİNCİ BÖLÜM
MEŞRUİYET ZEMİNİ
I. Kapsam
II. Habermas'ın İletişimsel Eylem Kuramı (=Theorie des kommunikativen Handelns) ve Söylem Etiği (=Diskursethik)
A. Genel Olarak
B. Seri Muhakeme Yönünden
III. Şekli ve Maddi Yaklaşımlar Nazarında
A. Genel Olarak
B. Şekli Yaklaşım: "Hukuki Pozitivizm"
C. Maddi Yaklaşım: "Şüphelinin Kabulü"
IV. Çabukluk İlkesi Yönünden
A. Çabukluk İlkesinin Sübjektif Yönü: "Şüpheli-Sanık Haklarını Koruma Fonksiyonuna İlişkin Çerçeve"
B. Çabukluk İlkesinin Objektif Yönü: "Ceza Adaletinin İşlevselliği Bağlamında, Kamusal Çıkarların ve Usul Ekonomisinin Meşruiyet Zemini Olarak Kabulü Meselesi"
C. Çabukluk İlkesine İlişkin Değerlendirme
V. Kanun Koyucunun, Ceza Muhakemesi Hukukuna Özgü Tercihi
A. Adaletin Sağlanmasına Dair Mülahazalar: "Maddi Adalet-Usul Adaleti ve Ceza Muhakemesinin Özerkliği"
B. Ceza Muhakemesinin Araçsallığı
C. Hukuki Barışın Sağlanması Amacı Bağlamında, Ceza Muhakemesi Hukukunun Maddi Ceza Hukukundan Ayrılması
D. Değerlendirme
VI. Görüşümüz
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KARŞILAŞTIRMALI HUKUK
I. Kıta Avrupası'nda, Ceza Uyuşmazlığının Halline İlişkin Özel Yöntemler
A. Genel Olarak
B. Savcının Değişen Rolü
II. Karşılaştırmalı Hukukun Genel Esasları Çerçevesinde, Seri Muhakeme Usulünün İhdası
A. Genel Olarak
B. Dil ve Metodoloji
C. Hukuk Sisteminin Etkisi
D. Fonksiyonel Karşılaştırmalı Hukuk
E. Seri Muhakeme Yönünden Değerlendirme
III. Madde Gerekçesinde, Seri Muhakeme ile Benzerliğine Atıf Yapılan Usuller
A. Hüküm Anlaşması (=Verständigung zwischen Gericht und Verfahrensbeteiligten, § 257c StPO)
B. Suçunu Kabul Edenlerin Yargılanması (=Comparution sur reconnaissance préalable de culpabilité)
IV. Karşılaştırmalı Hukukta Seri Muhakeme Benzeri Modeller
A. Kapsam: "Ceza Kararnamesi Usulü"
B. Örnek Uygulamalar Nazarında Ceza Kararnamesi Modelleri
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SERİ MUHAKEME USULÜ
I. Genel Olarak
II. Seri Muhakemenin Genel Hükümleri
A. Ön Koşul: "Muhakeme Engeli Bulunmamalıdır"
B. Seri Muhakeme, Kural Olarak Soruşturma Evresinde Uygulanabilir
C. Soruşturma Konusu Suç, Seri Muhakeme Kapsamında Olmalıdır
D. Soruşturma Evresi Sonunda, Yeterli Şüpheye Ulaşılmış Olmalıdır
E. Şüpheliye Ulaşılmış Olmalıdır
F. Şüpheli, Bilgilendirilmiş Olmalıdır
G. Şüpheli, Seri Muhakemenin Uygulanmasını Müdafi Huzurunda Kabul Etmiş Olmalıdır
H. Seri Muhakemenin İcrası Sırasında Yeni Delil Ortaya Çıkması
III. Seri Muhakemenin Uygulanmayacağı Haller
A. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda, Şeriklerin Seri Muhakemeyi Kabul Etmemesi
B. Akıl Hastalığı, Yaş Küçüklüğü, Sağır ve Dilsizlik Hallerinden Birinin Mevcudiyeti
C. Kapsama Giren Bir Suçun, Kapsam Dışı Başka Bir Suçla Birlikte İşlenmesi
IV. Seri Muhakemenin Uygulanması
A. Genel Olarak
B. Yaptırımın Belirlenmesi
C. Talepname
D. Talepnamenin Denetimi
E. Hükmün Kurulması
V. Seri Muhakemeye Özgü Delil Telakkisi Yasağı
VI. Kanun Yolu
A. Seri Muhakeme Sonucunda Kurulan Hükme İtiraz
B. Hükmün, Olağanüstü Kanun Yolları Çerçevesinde Denetimi
BEŞİNCİ BÖLÜM
İLKELER NAZARINDA SERİ MUHAKEME USULÜ
I. Adil Yargılama İlkesi Nazarında
A. Genel Olarak
B. Kısaltılmış Muhakeme Usullerinin, Adil Yargılamaya Uygunluğuna İlişkin Kriterler
C. Seri Muhakeme Yönünden Değerlendirme
II. Ceza Sorumluluğuna Etki Eden Temel İlkeler Nazarında
A. Kapsam
B. Kusur İlkesi
C. Vicdani Kanaate Göre Hüküm Verme Zorunluluğu
D. Maddi Gerçeğin Araştırılması İlkesi
SONUÇ
KAYNAKÇA