Yaşlılık dönemi insanların yaşantılarında çeşitli değişimlerin gerçekleştiği bir dönemdir. İnsanlar bu dönemde çalışma gücünde kayıplar yaşarlar, çalışma hayatından çekilme gereği duyarlar ve yaşlanmanın neticesinde sağlık harcamalarında artışlarla karşılaşırlar. Bu yönüyle yaşlılık sosyal güvenlik hukuku bakımından bir risktir ve insanların bu riske karşı koruma altına alınması gerekmektedir. Sosyal güvenlik ise bu korumayı genellikle iki yolla sağlar. Bunlar sosyal yardımlar ve hizmetler ile sosyal sigortalardır. Çalışmamızda, yaşlılık riskine karşı sosyal güvenlik sistemindeki korumanın sosyal sigortalar boyutu yaşlılık sigortası özelinde ele alınmıştır. Konunun kapsamı gözetilerek çalışma yalnızca iş sözleşmesiyle çalışanların durumuyla sınırlandırılmıştır.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
YAŞLILIK KAVRAMI VE ULUSLARARASI HUKUKTA YAŞLILIK
I. YAŞLILIK KAVRAMI
A. Yaşlılığın Tanımı
1. Takvim Esaslı Yaşlılık
2. Biyolojik Yaşlılık
3. Fizyolojik Yaşlılık
4. Psikolojik Yaşlılık
5. Sosyolojik Yaşlılık
6. Ekonomik Yaşlılık
B. Sosyal Güvenlik Hukukunda Yaşlılık Kavramı
C. İnsan Hakları Boyutuyla Yaşlılık
1. Yaşlılık Olgusu ve İnsan Hakları
2. Sosyal Güvenlik Hakkı Özelinde Yaşlılık
3. Hak Temelli Yaklaşım
4. Yaşlılar için Uluslararası Düzeyde Bağımsız Bir Düzenleme İhtiyacı
D. Yaşlılara İlişkin Demografik Veriler
1. Dünyada Yaşlılık Verileri
2. Türkiye'de Yaşlılık Verileri
II. ULUSLARARASI HUKUKTA YAŞLILIK
A. Birleşmiş Milletler Metinleri
1. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
2. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi
3. Viyana Uluslararası Yaşlanma Eylem Planı
4. Yaşlı Bireyler için Birleşmiş Milletler Prensipleri
5. Birleşmiş Milletler Yaşlanma Bildirisi
6. Madrid Uluslararası Yaşlanma Eylem Planı
B. Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği Metinleri
1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
2. Avrupa Sosyal Şartı
3. Avrupa Sosyal Güvenlik Kodu
4. İşçilerin Temel Sosyal Hakları Şartı
5. Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi
6. Avrupa Sosyal Haklar Sütunu
C. Uluslararası Çalışma Örgütü Normları
1. Filedelfiya Bildirgesi
2. 102 No'lu Sosyal Güvenlik (Asgari Standartlar) Sözleşmesi
3. 118 No'lu Muamele Eşitliği (Sosyal Güvenlik) Sözleşmesi
4. 128 No'lu Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Yardımları Sözleşmesi
D. İkili ve Çok Taraflı Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri
1. Türkiye-Almanya İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmesi
2. Türkiye-Fransa İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmesi
3. Türkiye-Birleşik Krallık İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmesi
4. Türkiye-Libya İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmesi
5. Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi
İKİNCİ BÖLÜM
YAŞLILIK SİGORTASININ TÜRKİYE'DE TARİHSEL GELİŞİMİ, FİNANSMANI VE KAPSAMI
I. YAŞLILIK SİGORTASI KAVRAMI VE TÜRKİYE'DE TARİHSEL GELİŞİMİ
A. Tanımı ve Amacı
B. Türkiye'de Yaşlılık Sigortasının Tarihsel Gelişimi
1. Cumhuriyet Öncesi Dönem
2. Cumhuriyet Dönemi
II. YAŞLILIK SİGORTASININ FİNANSMANI
A. Yaşlılık Sigortası Modelleri
1. Bismarck Modeli
2. Beveridge Modeli
3. Özel Sigorta Modeli
4. Yeni Zelanda Modeli
5. Dünya Bankası'nın Üç Ayaklı Modeli
B. Yaşlılık Sigortasında Finansman Modelleri
1. Finansman Kaynağının Kullanımına İlişkin Modeller
2. Finansman Kaynağının Riskine İlişkin Modeller
C. Yaşlılık Sigortasında Aktüeryal Dengeyi Bozan Hususlar
D. Türkiye'de Yaşlılık Sigortasının Finansmanı
1. Türkiye'de Uygulanan Model
2. Yaşlılık Sigortasının Finansmanı
III. YAŞLILIK SİGORTASININ KAPSAMI
A. 5417 ve 6900 Sayılı Kanunlar
1. Kapsam
2. Kapsam Dışı Tutulanlar
B. 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu
1. Kapsam
2. Kapsam Dışı Tutulanlar
C. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
1. Yaşlılık Sigortası Kapsamında Olanlar
2. Yaşlılık Sigortası Kapsamında Olmayanlar
3. Platform Çalışanlarının Durumu
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YAŞLILIK SİGORTASI KAPSAMINDA SAĞLANAN YARDIMLAR
I. YAŞLILIK AYLIĞI
A. Yaşlılık Aylığından Yararlanma Koşulları
1. Genel Olarak Koşullar
2. Tabi Olunan Kanuna Göre Aranan Koşullar
3. Kolaylaştırılmış Emeklilik Halleri
B. Yaşlılık Aylığından Yararlanma Koşullarının Sağlanmasını Etkileyen Hususlar
1. Yaş Koşuluyla İlgili Hususlar
2. Prim Koşuluyla İlgili Hususlar
C. Yaşlılık Aylığının Hesaplanması
1. Yaşlılık Aylığını Hesaplama Yöntemi
2. Başlangıç Tarihine Göre Aylığın Güncellenmesi
3. Yaşlılık Aylığının Hesabında Taban ve Tavan Uygulaması
D. Yaşlılık Aylığının Başlangıcı, Durdurulması, Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması
1. Yaşlılık Aylığının Başlangıcı
2. Yaşlılık Aylığının Durdurulması
3. Yaşlılık Aylığının Kesilmesi
4. Yaşlılık Aylığının Yeniden Bağlanması
E. Avans Ödenmesi
F. Yersiz Ödemelerin Geri Alınması
G. Yaşlılık Aylığının Devir, Temlik ve Haciz Yasağı
II. SOSYAL YARDIM ZAMMI
III. SAĞLIK YARDIMLARI
IV. BAYRAM İKRAMİYESİ
V. TOPTAN ÖDEME VE HİZMETLERİN İHYASI
A. Toptan Ödeme Hakkı
1. Toptan Ödeme Hakkının Temeli
2. Yararlanma Koşulları
3. Hukuki Sonuçları
B. Hizmetlerin İhyası
SONUÇ
KAYNAKÇA