İnsanlar, yüzyıllardır yaşadıkları yerdeki zulüm tehdidinden kaçarak güvenli topraklara ulaşmak için yer değiştirmektedir. Ülkelerin zorlayıcı sınır politikaları sebebiyle, mülteciler ve göçmenler düzensiz göç yollarını kullanmak zorunda kalabilmektedir. Devletlerin, egemenlik alanlarındaki kişileri zulüm tehdidi altında oldukları herhangi bir yere göndermeleri, sınırdan geri çevirmeleri ya da geri itmeleri sığınma hukuku ve insan hakları hukuku belgeleri ile korunan geri göndermeme ilkesi uyarınca yasaktır. Özellikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihadı geri göndermeme ilkesine tamamlayıcı koruma sağlamakta ve ilkeyi güçlendirmektedir. Devletlerin sığınma hakkı ve kötü muamele yasağına ilişkin yükümlülükleri uyarınca, düzensiz göç kapsamında yakalananların sığınma prosedürlerine erişiminin sağlanması ve düzensiz geçiş ve bulunuştan ötürü cezalandırılmaması gerekmektedir.
Türkiye, 2020 yılı verilerine göre en yüksek sayıda mülteci ve sığınmacıyı barındırması sebebiyle hem en önemli sığınma ülkelerinden biri, hem de konumu sebebiyle en yoğun kullanılan geçiş ülkelerinden biridir. Türkiye'de bulunan mültecilerin güvenli ülkelere ulaşma amacıyla yola çıkması, ülkenin batısında yoğun bir düzensiz göç hareketine sebep olmaktadır. Yunanistan'ın ve Avrupa Birliği'nin, düzensiz göçü önlemeye yönelik Türkiye'nin batı sınırında gerçekleştirdiği bazı uygulamalar geri göndermeme ilkesi ve insan hakları ile bağdaşmamaktadır. Bu eserde, geri göndermeme ilkesi ve sığınma hakkının düzensiz sınır geçişlerine yönelik koruması incelenerek, Türkiye'nin batı sınırında gerçekleşen yoğun düzensiz göç hareketliliğine ilişkin uygulamalar AİHM ve Anayasa Mahkemesi içtihadı ışığında değerlendirilmekte, mevzuatta ve sahada yaşanan sorunlara yönelik çözümler aranmaktadır.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
ÖZET
BİRİNCİ BÖLÜM
GERİ GÖNDERMEME İLKESİ ve DÜZENSİZ GÖÇ
I. Sığınma Hukukunun Kısa Tarihçesi ve Temel Kavramlar
A. İlk Kurumsallaşma Çalışmaları
B. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği
C. İltica Hukukunun Temel Kaynak Metinleri
D. Uluslararası Sorumluluk Paylaşımı ve İş Birliği
II. Geri Göndermeme İlkesinin Hukuki Çerçevesi ve Uygulama Alanları
A. 1951 Cenevre Sözleşmesi'nde Düzenlenen Geri Göndermeme İlkesi
B. Tamamlayıcı Koruma
C. Geri Göndermeme İlkesinin Hukuki Niteliği
D. İlkenin Yasakladığı Eylemler
III. AİHM İçtihadı Işığında Geri Göndermeme İlkesi ve Düzensiz Göç
A. Ülkeye Kabul ve Sığınma Hakkı
B. Yasadışı Girişten Ötürü Cezalandırılmama
C. Düzensiz Göçe Yönelik Uygulamalar
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE'DE SIĞINMA HUKUKU ve GÖÇ
I. Türkiye'deki Sığınma Hukuku Mevzuatı
A. Türkiye Açısından 1951 Cenevre Sözleşmesi
B. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu
II. Türkiye'nin Batı Sınırındaki Düzensiz Göçe Yönelik Uygulamalar ve Sahada Karşılaşılan Sorunlar
A. Genel Olarak Türkiye'nin Batı Sınırındaki Düzensiz Göç
B. Yakalanan Düzensiz Göçmenlere Yönelik Uygulamalar
C. Avrupa Birliği Türkiye Arasında İmzalanan Geri Kabul Antlaşması ve 18 Mart 2016 Mutabakatı
D. Türkiye'nin Yunanistan Sınırında Gerçekleşen Geri İtme Vakalarına Yönelik Değerlendirme
SONUÇ ve ÖNERİLER
KAYNAKÇA