Bir milletlerarası tahkim yargılaması sırasında hakemlerce tarafların iddia ve savunma hakkına riayet edilmemiş olması milletlerarası sözleşmeler ve milli hukuklar uyarınca hakem kararları açısından bir tenfiz engeli ve iptal sebebi teşkil etmektedir. Bu çalışmanın yapılması fikri, tahkim yargılaması sırasında bu hakkın ihlal edildiği iddiasının hakem kararının iptal edilmesini sağlamak veya kararın tenfiz edilmesine engel olmak için devlet mahkemeleri önünde taraflarca en çok ileri sürülen iptal sebebi ve tenfiz engeli olduğunun tespit edilmesi sonucunda ortaya çıkmıştır. Tarafların ve hakemlerin oldukça fazla mesai harcayarak ve masraf yaparak tamamlamış oldukları bir tahkim yargılamasının ürünü olan hakem kararının devlet mahkemelerince iptal edilmesi veya tenfizinin reddedilmesi oldukça ağır bir yaptırımdır. Dolayısıyla, tahkim yargılaması sırasında gerçekleştiği iddia edilen iddia ve savunma hakkı ihlallerinin hangi durumlarda hakem kararları açısından bu ağır yaptırıma yol açacağı oldukça dikkatli bir şekilde tespit edilmesi gereken bir konudur. Nitekim, farklı ülke mahkemelerince görülen birçok tenfiz ve iptal davasında hakem kararının tenfizini engellemek veya iptalini sağlamak için bu hakkın ihlaline dayanılmış olsa da, bu iddianın başarıya ulaştığı dava sayısı oldukça azdır. Üç ana bölümden oluşan bu çalışma, New York ve Avrupa Sözleşmeleri ile MÖHUK ve MTK'nın ilgili hükümleri ışığında, tahkim yargılaması sırasında gerçekleştiği iddia edilen iddia ve savunma hakkı ihlallerinin Türk mahkemeleri önünde hangi durumlarda hakem kararının tenfizini engelleyeceği veya kararın iptaline yol açacağı üzerine tespitler içermektedir.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA VE KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA İDDİA VE SAVUNMA HAKKI KAVRAMI
§1. KAVRAM VE HUKUKİ NİTELİĞİ
§2. ADİL YARGILANMA HAKKIYLA İLİŞKİSİ
§3. TÜRK HUKUKUNDA KAVRAMIN FARKLI HUKUK DALLARINDAKİ DÜZENLENİŞİ
A. Anayasa Hukukunda
B. Medeni Usul Hukukunda
C. Milletlerarası Özel Hukukta
§4. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA İDDİA VE SAVUNMA HAKKI KAVRAMI VE BU HAKKIN İHLALİNE BAĞLANAN SONUÇLAR
İKİNCİ BÖLÜM
MİLLETLERARASI TAHKİMDE İDDİA VE SAVUNMA HAKKININ UNSURLARI
§1. HAKEMİN TAYİNİNDEN VE HAKEMLİK PROSEDÜRÜNDEN USULÜ DAİRESİNDE HABERDAR EDİLME HAKKI
A. Hakkın Konusu, İçeriği ve Sınırları
B. Milletlerarası Tahkimde Usûlüne Uygun Tebligat Kavramı
I. Tebligat Şekli
II. Tebligat Dili
III. Süreler
IV. Tebligatın Yöneltileceği Kişi
§2. İDDİA VE SAVUNMA VASITALARINI İLERİ SÜREBİLME HAKKI
A. Hakkın İçeriği ve Konusu
I. İddia ve Savunmaların İleri Sürülmesi
II. Delillerin Sunulması
III. Belge İbrazı Talebinde Bulunma Hakkı
IV. Cevap Hakkı
V. Görüş Bildirme Hakkı
B. İddia ve Savunma Vasıtalarının İleri Sürülmesi Hakkının Sınırları
C. Milletlerarası Tahkimde İddia ve Savunma Vasıtalarının İleri Sürülmesi Hakkının İddia ve Savunmanın Genişletilmesi veya Değiştirilmesi Yasağı Açısından Değerlendirilmesi
§3. İDDİA VE SAVUNMALARIN DİKKATE ALINMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ HAKKI
A. Sulh Görüşmelerinin Hakemlerce Değerlendirilip Değerlendirilemeyeceği Sorunu
B. Hukuka Aykırı Yollardan Elde Edilen Delillerin Hakemlerce Değerlendirilip Değerlendirilemeyeceği Sorunu
§4. TARAFLARA EŞİT MUAMELEDE BULUNULMASI İLKESİ
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MİLLETLERARASI TAHKİMDE İDDİA VE SAVUNMA HAKKININ İHLALİNİN SONUÇLARI
§1. TENFİZ ENGELİ OLARAK İDDİA VE SAVUNMA HAKKININ İHLALİ
A. Genel Olarak
B. New York Sözleşmesi'nin V(1)(b) Maddesi
C. İddia ve Savunma Hakkının İhlalinin Diğer Tenfiz Engelleriyle İlişkisi
I. İddia ve Savunma Hakkı ve Kamu Düzeni
II. İddia ve Savunma Hakkının İhlali ve Usule Uygulanacak Kurallara Aykırılık
D. Tenfiz Talebinin Reddedilebilmesi için Gerekli Şartlar
I. İddia ve Savunma Hakkının İhlali ile Hakem Kararı Arasındaki Nedensellik İlişkisi
II. İhlalin İspatı
III. Feragat Teşkil Eden Bir Davranışın Yokluğu
E. Tenfiz Davasında İddia ve Savunma Hakkı İhlallerinin Tespit Edilmesinde Uygulanacak Hukuk
I. Genel Olarak
II. Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Görüşler
III. Değerlendirme
§2. İPTAL SEBEBİ OLARAK İDDİA VE SAVUNMA HAKKININ İHLALİ
A. 1961 Tarihli Milletlerarası Ticari Hakemliğe İlişkin Avrupa Sözleşmesi
B. 4686 Sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu (MTK)
I. Genel Olarak
II. İptal Talebinin Kabul Edilmesi İçin Gerekli Şartlar
C. Devletler ve Diğer Devletlerin Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümlenmesi Hakkında Sözleşme (ICSID)
§3. DEVLET MAHKEMELERİNİN TENFİZ VE İPTALE İLİŞKİN KARARLARINA KARŞI AİHM'E BAŞVURULUP BAŞVURULAMAYACAĞI SORUNU
SONUÇ
KAYNAKÇA