Avrupa Birliği'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni kabul ederek Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin dış denetimine tabi tutulmasına ilişkin ilk düzenleme Lizbon Antlaşması ile getirilmiştir. Lizbon Antlaşması'nın 2009 yılında yürürlüğe girmesinden itibaren katılımın iki uluslararası örgütün özellikleri korunarak gerçekleştirilebilmesi için müzakereler yapılmış ve gerekli hukuki düzenlemelerin tespiti için çalışılmıştır.
Katılıma ilişkin en önemli nokta Avrupa Birliği hukukunun özerkliğinin korunmasıdır. Bu sebeple elinizdeki çalışma konuyu özerklik unsuru paralelinde ele almaktadır. Eserde, Avrupa Birliği'nin Avrupa İnsan Hakları Konvansiyonu'na katılımının sağlanması için yürütülen çalışmalar, müzakereler ve Katılım Anlaşması Tasarısı incelenerek, ilerleyen süreçte ihtiyaç duyulabilecek hukuki düzenlemeler tespit edilmiş ve Avrupa Birliği açısından doğabilecek muhtemel etki ve sonuçlar ele alınmıştır.
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
KATILIM ÖNCESİ SÜREÇ ve KATILIM HAZIRLIKLARI
I. AVRUPA BİRLİĞİ'NİN AVRUPA İNSAN HAKLARI KONVANSİYONU'NA TARAF OLMASI DÜŞÜNCESİNİN ORTAYA ÇIKIŞI
A. 1979 Tarihli Komisyon Memorandumu
B. Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın 2/94 Sayılı Danışma Görüşü
II. ÜYE DEVLETLERİN KATILIMLA İLGİLİ SORUNLARDAKİ TUTUMU
A. Özerklik Endişesi
B. Bireysel Başvurularda İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi Gerekliliği
C. Devletler Arası Davalar
III. KATILIMIN GEREKLİLİĞİ
IV. AVRUPA İNSAN HAKLARI KONVANSİYONU VE AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİSİ
A. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Avrupa Birliği'ne İlişkin Davalardaki Tutumu
B. Avrupa Birliği'nde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin Yeri
V. KATILIMIN GERÇEKLEŞTİRİLEBİLMESİ İÇİN GETİRİLEN DÜZENLEMELER
A. Avrupa Birliği'nin Uluslararası Örgüt Niteliğinin Katılım Prosedürüne Etkisi
B. Normatif Düzenlemeler
İKİNCİ BÖLÜM
KATILIM ANLAŞMASI TASARISI ve İÇERİĞİ
I. KATILIM ANLAŞMASI TASARISI
A. Katılım Anlaşması Tasarısının Hazırlık Aşaması
B. Katılım Anlaşması Tasarısının Kapsamı
II. AVRUPA BİRLİĞİ'NİN AVRUPA KONSEYİ'NDE TEMSİLİ
A. Avrupa Birliği'nin Parlamenterler Meclisi'nde Temsili
B. Avrupa Birliği'nin Bakanlar Komitesi'nde Temsili
III. DAVA ARKADAŞLIĞI (CO-RESPONDENT) MEKANİZMASI
A. Dava Arkadaşlığı Mekanizması ve Üçüncü Tarafın Müdahalesi Arasındaki Farklar
B. Dava Arkadaşlığı Mekanizmasına İlişkin Düzenlemelerinin İncelenmesi
C. Avrupa Birliği'nin Dava Arkadaşlığı
D. Üye Devletlerin Dava Arkadaşlığı
E. Dava Arkadaşlığı Mekanizmasının İhtiyariliği
F. Dava Arkadaşlığı Mekanizmasının Avrupa Birliği İç Hukukunda Düzenlenmesi İhtiyacı
IV. İÇ HUKUK YOLLARININ TÜKETİLMESİ KOŞULU VE ÖN İŞTİGAL (PRİOR INVOLVEMENT) MEKANİZMASI
A. Avrupa Birliği'ne Karşı Açılan Davalar
B. Üye Devletlere Karşı Açılan Davalar
C. Ön İştigal Mekanizmasına İlişkin Muhtemel Yöntemler
D. Hızlandırılmış Karar Prosedürü
E. Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın Ön İştigal Mekanizması ile Değerlendirebileceği Hususlar
V. TARAFLAR ARASI DAVALAR
A. Avrupa Birliği ve Avrupa Birliği'ne Üye Devletler Arasındaki Davalar
B. Avrupa Birliği ve Avrupa Birliği Üyesi Olmayan Devletler Arasındaki Davalar
VI. AVRUPA BİRLİĞİ ADALET DİVANI'NIN KATILIM ANLAŞMASI TASARISI'NA İLİŞKİN 2/13 SAYILI GÖRÜŞÜ
A. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Madde
B. Karşılıklı Güven Prensibine Aykırılık
C. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 16 No'lu Protokolü 101
D. Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın Münhasır Yargı Yetkisi'ne İlişkin ABİA Madde 344'e Aykırılık
E. Dava Arkadaşlığı Mekanizmasına İlişkin Düzenlemeler
F. Ön İştigal Mekanizmasına İlişkin Düzenlemeler
G. Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası Alanında Yargısal Denetim
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
4KATILIMIN AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNA MUHTEMEL ETKİLERİ
I. AVRUPA BİRLİĞİ'NİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLERİ
A. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Pozitif Yükümlülük Kavramı
B. Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın Pozitif Yükümlülüklere Yaklaşımı
C. Avrupa Birliği'nin Gelecekteki Pozitif Yükümlülükleri
II. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ'NIN UYGULANMASI
A. Konvansiyon'a Katılımın Ardından Avrupa Birliği Hukukunda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin Yeri
B. Temel Haklar Şartı ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İlişkisi
III. AVRUPA BİRLİĞİ ADALET DİVANI VE AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ İLİŞKİSİ
A. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı
B. Eşdeğerlik Varsayımının Geleceği
IV. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN ÖZERK YAPISININ KORUNMASI
A. Avrupa Birliği'nin Özerk Yapısının Katılım Çerçevesinde İncelenmesi
B. Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası Alanına İlişkin Muhtemel Sorunlar
SONUÇ
KAYNAKÇA
EK